İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

TÜRKÇENİN AFRİKA’DAKİ YADİGÂRLARI BARBAROS’UN TORUNLARI: KULOĞULLARI

Kuzey Afrika’da yaşayan ve Barbaros’un torunları olan Türk kökenli bir halk olan Kuloğulları (Köroğlu Türkleri) özellikle Cezayir, Tunus ve Libya’da yaşamaktadır.

“Türklerin tarihini öğrendikçe, hem bilinen hem de gizli kalmış yanları beni büyüledi.”

Profesör David Passig

Kuzey Afrika’da milyonlarca Kuloğlu yaşıyor.

Osmanlının geniş hâkimiyet sahası, Türk ulusunun dünyanın dört bir yanına yayılmasını sağladı. Bugün Türkiye’de pek bilinmese de Cezayir, Tunus ve Libya‘da Türk soyundan gelme yaklaşık 3 milyon “koulouglis” yani “kuloğlu” yaşıyor. Cezayir’in en işlek caddeleri Brahim Dey (İbrahim Bey), Mourad Rais (Murat Reis), Dely Brahim (Deli İbrahim) ve Oruj Rais (Oruç Reis) gibi Türk tarihinin önemli figürlerinin adını taşıyor. Bunun yanında Türklerin dünyada en sevildikleri ülkelerden birinin Cezayir olduğunu söylemeden de geçemeyiz. Öyle ki, bu ülkede Türklere, insanların en hayırlısı anlamına gelen “hıyarunnas” sözüyle hitap ediliyor.

Kuloğulları, Osmanlı döneminde “yeniçeri ordusunda askerlik yapanların oğulları” için verilen bir ad.

Ancak bu ad zamanla anlam kaymasına uğrayarak “Garp Ocakları” adı verilen ve Trablusgarp ile Cezayir’in kıyı şeridini kapsayan bölgedeki Türk olmayan Müslüman kadınlarla evlenen yeniçerilerin çocukları için kullanılmaya başlanmış. Bu yüzden sömürgecilik faaliyetleri kapsamında Cezayir’i ele geçiren Fransızlarca, buradaki Türk kökenli kimselere Kouloughlis denmiş. Bu tanımlama özellikle Indiana Üniversitesinin dikkatini çekmiş ve “kuloğulları” hakkında bu üniversitenin bünyesinde üç önemli çalışma yapılmış.

Konu hakkındaki son araştırmalardan birini yapan John Douglas Ruedy’e göre bu bölgedeki Türklere “kuloğlu” denilmesinin nedeni; Osmanlı tarafından buraya atanan yeniçerilerin “elit” bir zümreden gelmiş olması. Yine bu araştırmaya göre bölgedeki halkla kaynaşan kuloğullarının nüfusu: Tunus, Libya ve Mısır’daki Türkler de dikkate alındığından yaklaşık 10 milyon civarında. 2008’deki Cezayir Türk Büyükelçiliğinin rakamlarına göre ise Cezayir’de yaklaşık 2 milyon Türk kökenli insan yaşıyor. Bunların bir kısmı hâlâ daha Türkçe konuşabilirken büyük bir kısmı ise ülkenin genel yapısına uygun olarak Fransızca ve Arapçayı tercih ediyor.

Tarihdaş Milletler ve Topluluklar Cemiyeti Genel Başkanı Ahmet Baba, Libya’daki Kuloğulları için şu bilgileri vermiştir: “Mısrata, Libya’da yaşayan 1 milyona yakın Köroğlu Türklerinin en yoğun olduğu bölgedir. Trablus’u savunan UMH’yi destekleyen askeri gücün yüzde 80’i de Mısratalı Köroğlu Türkleridir.”

KAYNAKÇA

Ahmet Kavas. “Kuzey Afri­ka’da Bir Osmanlı Nesli: Kuloğulları“, Osm.Ar., XXI (2001), s.31-68.

Wikipedia for English, Turks in Algeria

David Passig. “2050 Ortadoğu’nun Geleceği”.

Kuloğlu (Köroğlu) Türkleri kimdir? Nedir?, Milliyet Gazetesi, 01.14.2020.

Saim Orhan. “Uzaktaki Yakın Ülke Cezayir’de Türk İzleri “.