• TÜFEK KİM TARAFINDAN İCAT EDİLDİ?

  16 Nis 2018

  

  Kısaca: Dünya tarihinde ilk ilkel tüfek 10. yüzyılda Çin’de icat edildi. Bu tüfek elde kullanılabilen küçük bir top mermisi formundaydı. Bugün bildiğimiz anlamdaki tüfeklerin ise öncü üretimi, 14. yüzyılın sonlarına doğru İtalya’da ortaya çıktı. Dünya tarihinde ilk kez tüfekli askerlerden oluşan hususi tüfekçi birlikleri ise 15. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devleti tarafından tesis edildi. AYRINTILAR Dünya tarihinde tüfeğe benzeyen ilk ilkel silah 10. yüzyılda Çin’de üretilmiştir. Ateşli silahların doğrudan atası olan ve ateş mızrağı adı verilen bu icat, bir mızrağın ucuna tutuşturulmuş barut tüpünün yardımıyla kullanılmıştır[1] Şarapnellerin bir namlunun içerisine yerleştirilerek ateşlenmesi prensibinin zamanla gelişmesi, bugün tasvir ettiğimiz anlamdaki tüfeğin ilk prototipinin ortaya çıkmasını sağladı. Bu ilk prototiplerde mermi olarak kullanılan mızraksı yapılar, namludan çıkış yaptıktan sonra alev topu şeklinde hedefine doğru yönelmiştir. Çinlilerin 9. yüzyılda siyah barutu icat etmesinden sonra gelişen bu teknoloji, daha sonra Orta Doğu, Afrika ve Avrupa’ya yayılmıştır. Bu teknoloji ile üretilen silahlar, var olan kaynaklara […]

• Künçin, Günçen veya Çin Kaynaklarındaki Adıyla Junchen

  1 Nis 2018

  

  Künçin, Günçen veya Çin kaynaklarındaki adıyla Junchen [Çinçen] (軍臣), Lao Şang’ın yerine Hun tahtına geçen tankuttur. Oldukça uzun bir süre saltanat süren Künçin’in yaşadığı dönemde Çin’de tam üç imparator değişmiştir. Bunlar Han Handanlığı’na bağlı imparatorlar olan Wen, Jing ve Künçin’in öldüğü dönemde Çin tahtında oturan Wu’dur. Bu üç imparator döneminde de, Çin ile evlilik-akrabalık temeline dayalı “hekin” barışı yapılmıştır. Künçin Dönemi’nde yapılan barış anlaşmalarına rağmen Hunlar ve Çinliler arasındaki rekabet nedeniyle birçok kez iki ülke arasındaki ilişkiler gerilmiştir. Çin’in özellikle ekonomik bağlamlı yayılmacı politikaları ve anlaşma ihlallerine karşı Hunlar da bu dönemde Çin topraklarında yağmalama faaliyetlerinde bulunmuş, Çin ve Hun orduları karşı karşıya gelmiştir. Hunlar bu dönemde, hekin anlaşmasının ticaret ile ilgili maddeleri konusunda çok hassastır. Çin yıllıklarına göre Hunlara karşı sınır ticareti konusunda Çin hükûmeti zaman zaman sınırlandırma ve yasaklamalar getirmiş, bu durum ise Hunların tepkisini çekmiştir. Bu sorunun neden olduğu en büyük siyasi sonuç MÖ 133’te gerçekleşmiştir. Bu […]

• Hunların İlk Kumandanı: Teoman

  27 Mar 2018

  

  Bilinen adıyla Teoman ya da Tuman, Hun İmparatorluğu’nun tarihî kaynaklarda adı geçen en eski kumandanıdır. Teoman isminin aslı Türkçede “on bin” anlamına gelen Tümen’dir. Çin kaynaklarında Tu’man şeklinde yazılan kelimenin Türkçedeki “tümen” sözcüğüne denk geldiği tarihî İdikut Sözlüğü’nde açıkça görülmektedir. Bununla birlikte “tümen” kelimesinin kökeni konusunda çeşitli tartışmalar vardır. Çünkü gerek Altay dillerinde gerekse İrani dillerde, bu kelimeye rastlanmaktadır. (Farsça: toman, tümen; Moğolca: tümen) Teoman’ın Hun tahtındaki hüküm dönemi MÖ 220-209 arasını kapsamaktadır. Saltanatı MÖ 209’da oğlu Mete tarafından uğradığı bir suikast sonucunda bitmiş, yerine Mete tanhu sıfatıyla Hun tahtına geçmiştir. Mete’nin babasını infaz etmesi ve çevresindeki kişiler üzerinde baskın bir otorite kurmasının sebebi,  Teoman’ın oğlu Mete’yi taht konusunda saf dışı bırakabilmek için Yüiçilere tutsak olarak vermesi ve Mete’nin ölümden kıl payı kurtulması gösterilmektedir. Teoman’la ilgili bilgilerin tamamı eski Çin kaynaklarına dayanmaktadır. Altı devletçiğin birleşmesiyle MÖ 221’de oluşan birleşik Çin’de Qin Hanedanlığı’nın saltanatı iyice kuvvetlenmiştir. İşte böyle bir durumda ülkenin kuzeyinde […]

• Göktürk Devlet Hukuku (Göktürk Yasaları)

  8 Ara 2017

  

  Tanrı adına kullanılan kutun yeryüzündeki gerçek sahibi halktır. Kağan, kuta Türk halkı yerine vekâlet eder. Bunun için yeni kurulan bir devletteki ilk kağanı tayin etme hakkı halka aittir.[1] Devletin geleneksel başkenti Ötüken, simgesi gök renkli bayraktır. Kağan, Türk budununun temsilcisi olan Türk Toyu adına yürütme yetkisini kullanır. Üst düzey bürokratlar olan aygucı, ilteber, bitigci, tamgacı, ılımgacı, agıcı ulugı, yabgu, şad ve apaları atama yetkisi kağana aittir. Çor unvanını Tuğluk uruğu, erkin unvanını ise On-ok uruğu, boy içerisinde düzenledikleri toyda kararlaştırır. Kağan başkomutandır. Ülkedeki birliği, ekonomik refahı, toprak bütünlüğünü ve adaleti sağlamakla yükümlüdür. Türk Toyu’na başkanlık yapmak kağanın en önemli görevidir. Kağanlık hakkı ağabeyden kardeşe geçer. Yeni kağan, ölen kağanın vasiyetiyle belirlenmez. Türk Toyu, kağanlık şartlarını taşıyan adaylardan birini kağan olarak atama yetkisine sahiptir. [2] Türk Toyu toplanarak kağanı görevden alabilir. Türk Toyu yetki olarak kağanın üzerindedir.[3] Kağanın vekili kağatun yani kağanın eşidir. Kağanın öldüğü ve yönetim boşluğu oluştuğu dönemlerde, kağatun […]

• Eski Türklerde Sığır Töreni

  24 Eki 2017

  

  Eski Türklerde üç çeşit bayram vardır. Bu bayramlar sığır töreni, yuğ töreni ve şölendir. Şölenlere şeylan adı da verilir. Eski Türklerde, dinî açıdan en çok önem verilen ayin sığır törenleridir. Çünkü bu törenin amacı Kök Tengri’ye sunulmak üzere kurban avlamaktır. Sığır törenleri topluca yapılan sürek avlarıyla başlar. Eski Türk metinlerinde sürek avlarında “av avlandığı, kuş kuşlandığı” söylenilmektedir. Bu kavramlar törenlerin dinî boyutuyla alakalıdır. Çünkü sığır törenleri Tengricilik inancında dinî bir ritüel olarak gerçekleştirilmektedir. Avlanan hayvanlar Kök Tengri’nin bir lutfu olarak görülmektedir. Sığır törenlerinin avlanma dönemi bittikten sonra sıra bodun obası toplantısına gelir. Sığır törenlerinin sonundaki bu toplantıya o Türk bodununa mensup olan tüm alplar katılır. (Eski Türklerde hane reisi olan erkeklere alp adı verilir.) Bu toplantılarda kahramanlıklarıyla tüm boyların takdirini kazanan alplar büyük kutlamalarla karşılanır. Kutlamalarda kurban öncesi ve sonrasında baksı ya da ozan adı verilen şairler tarafından koşuk adı verilen şiirler söylenir. Bu şiirler içerik olarak daha çok ülkeyi […]

Yaşam ve Kültür

• Atletizmin Parlayan Yıldızı: Nafissatou Thiam

  “Rio Olimpiyatları”nın ardından “2017 Dünya Atletizm Şampiyonası”nda da heptatlon dalında altın madalya alan Nafissatou Thiam bir anda atletizm otoritelerinin dikkatini çekti. Sporcunun Bold’un emekliliği ile boşalan “yaşayan atletizm efsanesi” koltuğunun adaylarından biri olduğunu söylemek yanlış olmaz. Şimdi, atletizm dünyası dışından da birçok kültür dergisi editörünün dikkatini çeken yaşantısına bir göz atalım. Namur’da 12 çocuklu Belçikalı bir anne ve Senegalli bir babanın kızı olarak doğan Thiam, Belçika’nın Liège kentindeki bir RFCL atletizm kulübünde spor yaşantısını devam ettiriyor. Sporcunun çalıştırıcısı ise eski dekatlon atletlerinden Roger Lespagnard. Müslüman bir ailenin çocuğu olan Thiam, Liège Üniversitesi’nde coğrafya eğitimi aldı. Thiam arkadaşları arasında “Nafi” adıyla […]

• Usain Bold’un Atletizmi Bırakması Ne Kadar Doğru?

  Bold, şüphesiz dünya tarihinin gördüğü en iyi kısa mesafe koşucularındandı. Yalnızca hızı değil, koşma tarzı ile de kısa mesafe koşularına önemli bir açılım getirdi. Kimilerine sempatik kimilerine göre ise itici gelen davranışları da çok konuşuldu. Ancak bir gerçek var ki Bold, kariyeri boyunca hiçbir doping testinde sorun yaşamadan bu denli büyük başarılar elde edebilen ender atletlerden biri oldu. 100 metre koşusu atletizm tarihinin en ilgi çekici koşusu olarak kabul edildiği için Bold bir fenomen hâline geldi. Hâliyle dünyanın en hızlı adamı unvanını da uzun süre taşıdı. Şunu da belirtmek gerekiyor ki, Bold’un kariyerinin son büyük yarışında geçilerek yarışı 3. sırada […]

• Doğa Yürüyüşü ve Doğa Yürüyüşünün Kuralları

  Yürüyüş, dağlarda veya kırsalda yürüyerek seyahat etmek için kullanılan genel bir kelimedir. Yürüyüş, fiziksel aktivitenin yanı sıra boş vakit geçirme yöntemidir. Yürüyüş yapan birey, temiz havanın ve doğanın güzelliğinin tadını çıkarır. Yürüyüş ayrıca fiziksel ve zihinsel olarak zinde kalmak isteyen kişiler tarafından çokça tercih edilir. Yürüyüş insanlara daha güçlü olma şansı tanır. Genel olarak insanlar dinlenme, sağlık ve eğlence amacıyla yürüyüşe ilgi gösterirler. Yürüyüş süreci üç bölümden oluşur: 1. Planlama 2. Gerekli yürüyüş gereçlerini edinme 3. Yürüme Planlama, bir yürüyüşçünün yürüyüşten ne istediğine karar vermesi anlamına gelir. Planlama aşamasındaki yürüyüşçü, yürüyüşten beklentilerini ortaya koyabilmek için iklim, hava durumu, bitkiler, hayvanlar, […]

• Dolaman, Dolama ya da Batı Literatüründeki Adı ile Dolman

  Dolaman ya da dolama, özellikle Osmanlı Dönemi’nde zengin Türk beyleri, askerler ve saray efradının giydiği bir giysi türüdür. Bugün İngilizce ve Almanca gibi Batı dillerinde “dolman” olarak bilinen ve kol dikiş dairesi geniş kıyafetler için kullanılan “dolman” terimi de Türkçe dolaman kelimesinden gelmektedir. Dolamanlar yapı olarak dar kollu olup giysinin ön tarafında bir açıklık bulunur. Dolaman uzun ve gevşek bir giysidir. Yabancı dillere “dolman” biçimiyle geçmiştir. Türk ordularında, savaşçıların giydiği kısa zırhlı üniformalara da dolaman denilmiştir. Bu kavram özellikle Osmanlı ordusunun modernizasyonu ve Batılı giysilerin tercih edilmesiyle birlikte unutulmaya başlanmıştır. Savaşta kullanılan bu dolamanların görünüşü kısa kesim paltoları andırmaktadır. Osmanlı […]