13 May 2017

Satranç, II. Dünya Savaşı yıllarında yaşayıp bu savaşın doğurduğu travma sonucunda intihar eden Stefan Zweig tarafından yazılmış bir eser. Eser için Zweig’in hayatını anlatıyor diyemesek de, onun hayatından izler taşıdığını söylemek mümkün. Bir çırpıda okunabilecek hacimdeki bu kitap, okumaya zaman ayırmakta güçlük çektiğiniz dönemler için ideal. Geçelim kitapta anlatılanlara. Uzun hikâye tarzında yazılan bu eser, II. Dünya Savaşı’nın atmosferindeki Alman toplumunun yaşadığı buhranlara ışık tutuyor. Olaylar New York’tan hareket ederek Arjantin’in başkenti Buenos Aires’e gitmekte olan bir gemide geçer. Anlatıcı, dönemin dünya satranç şampiyonlarından Mirko Çentoviç ile birlikte bu gemidedir. Çentoviç, ailesinin ilgisizliği nedeniyle bir papaz tarafından yetiştirilen, matematik vb. akademik alanlarda oldukça yeteneksiz bir çocuktur. Kendisinden istenilen her şeyi yapar, ancak kendisine söylenilmedikçe hangi işleri yapması gerektiğini bilemez. Pasiftir. Ancak bu pasif çocuğun bir rastlantı sonucunda satranca karşı büyük bir ilgisi olduğu anlaşılır. Komşu bucaklardaki kahvehanelerde kazandığı maçlar ile büyük nam yapar. Bunun üzerine Çentoviç, ona sponsor olan bir […]

1 May 2017

Tutunamayanlar, Türk edebiyatı tarihinin en önemli eserlerinden biri. Eser, Türk edebiyatında ciddi manada ilk postmodern deneme özelliğini taşıyor. Bu nedenle, olay örgüsü ve gerçeklik modernist roman sınırlarından uzaklaşmış, âdeta ufalanmış. Romanda bildiğimiz tarzda bir olay örgüsü bulmak imkânsız. Metinler arasılık tekniği, postiş ve leitmotifler sayesinde roman, gerçeğin yıkılışına tanıklık ediyor. Romanda, gerçekte doğru olmadığını bildiğimiz birçok bilgi var. Örneğin Gogol’un intiharından bahsediliyor. Aslında Gogol’un intihar etmediği biliniyor. İşte, edebiyatın gerçekle ilişkisini ortaya koyan güzel örnekler bunlar. Edebiyat ne bir haber getirici ne de bir eğitimcidir. Anlatıcı, realiteyi ortaya koymak gibi bir sorumluluk hissetmemelidir. Anlatının en önemli kamçılayıcıları ironi ve çarpıtmadır. Bu iki sihirli kavram postmodern romanın okunduğu anda estetik bir hazza ulaştırmasını sağlar. Artık geleneksel ve modern olan yıkılmıştır. Olay gerçeğin içine gömülmüş, kaybolmuştur. Tabii bu romanda realitenin tamamen kaybolduğu anlamına gelmez. Romanın gerçeği kendi içerisinde tutarlılık gösteren bir boyuttur. Boyutlar arasındaki zıtlıklar ve yanlışlar, küçük bir “hikâye içerisinde hikâye” […]

1 May 2017

Yeşil murattır, yeşil doğadır ve yeşil Bursa’da bambaşka bir anlam kazanır. Bursa’nın tarihî sokaklarında kısa bir gezintiye çıkmaya ne dersiniz? Tebdilimekânda ferahlık vardır, bilirsiniz. Bakın, görüyor musunuz? Eğilin, eğilin! Yerde küçük ayak izleri var. Haydi takip edelim, evliyalar şehri güzel Bursa’da ayak izleri diyerek yolculuğumuza başlayalım. Kemerlerinizi bağlamanıza gerek yok. Sadece okurken gözlerinizin kapandığını ve bir hayale daldığınızı düşünün. Bursa sokaklarında küçük bir kız çocuğu, babasının elini tutmuş mutluluk içinde yürüyordu. Birden durdu ve eğilerek babasına: “Yerde küçük ayak izleri var.” dedi. O anda omzunda bir el hissetti. Arkasına döndüğünde tanımadığı birini gördü. Tuhaf giyimli biri… Sanki bir masal kahramanı gibi… Küçük kız: “Sen de kimsin?” diye sordu. Şaşkındı. Etrafına baktığında her şey en az karşısındaki adam kadar farklıydı. Tuhaf giyimli adam cevap veremeden, arkadan bir başkası konuştu: “Efendim, bendeniz Süleyman Çelebi ve tuhaf giyimli dediğiniz de devletlüm Çelebi Mehmet Han’dır, hükümdârımızdır.” diyerek el pençe divan suskunluğa çekildi. Çelebi Mehmet […]

30 Nis 2017

Yakın dönemde UNESCO’nun kültür mirası listesinde yerini alması beklenen bu şirin kent, hâlâ ilk kurulduğu dönemdeki özelliklerini koruyor. Şehre gelince: Şehrin antik kapılarından “Lefke Kapısı”na hayran kaldık. “Yeşil Cami”de Anadolu’daki erken dönem Türk eserlerinin mütevazi ve saf güzelliğine tanıklık ettik. Gezimizi anlatmaya başlamadan önce şehrin tarihi ile ilgili birkaç kısa not paylaşalım: Şehir, MÖ 316’da Monoftalm tarafından kurulmuş. Şehrin kurulduğu dönemdeki karakteristik özellikleri hâlâ kaybolmamış. Öyleki; yerleşim tüm zaman boyunca surların içerisinde kalmış, surların dışına çıkmakta tereddüt etmiş. Birçok otoriteye göre İznik, milat dolaylarındaki en önemli Anadolu kenti. Hristiyanlığın kollara ayrıldığı, İncil’in tasnif ve tashih edildiği konsül burada toplanmış. Yani bir nevi modern Hristiyanlığın kurulduğu yer. Tarih boyunca Bitinya ve Anadolu Selçukluları gibi önemli uygarlıkların başkentliğini yapan İznik; sur içi mimarisiyle yoğun bir tarihî mirasa sahip. Şehirde birçok cami, su yolu, sarnıç, kilise ve antik kapı mevcut. Anadolu’nun bu ilk Türk başkentinde yaşadığımız bir günü şimdi sizlere aktarma vakti.

5 Mar 2016

Ahmet Hamdi kendi deyimiyle karşıtlıkların birleştiği bir insandır. Takındığı empresyonist tavrın yanında bu dünyayı bir rüya evreninin içinde betimlemiştir. Ancak bu, onun şiirinin gerçek dünyadan koptuğu savını doğurmaz. Geçmiş, gelecek ve bugüne sıkı sıkı sarılan; saf ve modern bir şiir yazmıştır. Avrupa şiirini özümsemiş ve batılı bir şiir oluşturmuştur. Onun için estetik kaygılar her şeyin önündedir. Bunun için toplumsal şiire mesafelidir. Zaman, düş ve sevgi gibi konuları işler. Ancak bunları işlerken anlattığı birey; şiirde hemen anlaşılacak bir durumda değildir. Valery ve Nerval etkisindedir. Bu şairlerin sembolist tavrı onu da etkilemiştir.