İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Louis Trolle Hjelmslev ve Glossematikler

Louis Trolle Hjelmslev, fikirleri Kopenhag Dil Bilimi Okulunun temelini oluşturan Danimarkalı bir dilbilimcidir. 3 Ocak 1899’da Danimarka’da dünyaya gelmiştir. Hjelmslev, akademisyen kökenli bir ailede doğmuştur. Babası bir matematikçidir. Kopenhag, Prag ve Paris’te karşılaştırmalı dil bilimi okuyan Hjelmslev, 1931’de Cercle Linguistique de Copenhague’yi kurmuştur. Hans Jørgen Uldall ile birlikte, glossematik olarak adlandırdığı ve Ferdinand de Saussure’nin gösterge bilimsel teorisini geliştiren yapısal bir dil teorisi geliştirmiştir.

Bir dil teorisi olarak glossematik

Bir dil teorisi olarak kullanılan glossematik, dili yüksek derecede sayısallaştırma yoluyla formüle etme temeline dayanmaktadır. Dilin matematik formüllerine dökülmüş hali diyebileceğimiz bu teknikte dilin biçimsel özelliklerinin dışına çıkılmaz. Dildeki kaideler matematiksel mantık yoluyla çözümlenmeye çalışılır.

Bröndal’ın da destek verdiği bu yaklaşımda, dil bir yapı ve düzen sorunu olarak algılanmış, matematik dili anlamak için bir araç hâline gelmiştir. Araştırmacı, gösterge bilimindeki gösteren ve gösterilen olarak adlandırılan ögeleri sayısallaştırabilmek için bunları içerik ve anlam ile eşleştirmiştir. Böylece tam anlamıyla işlevselci bir yaklaşım ortaya çıkmıştır.

Louis Trolle Hjelmslev bu yaklaşımla dil bilimi çevrelerinde geniş bir alan bulamamıştır.

Yaklaşımın önemi, post-yapısalcı filozoflar tarafından döneminde egemen kuram olan Saussureci dilsel yönteme bir alternatif oluşturmuş olmasıdır.

Zihnin ve insan bilincinin tam anlamıyla çözümlenemediği bir dönemde ortaya atılan bu yöntem döneminde her ne kadar kabul görmediyse de 21. yüzyılın ilk yarısından itibaren dilin ve göstergenin sayısallaştırılabileceği tezi yeniden gündeme gelmiştir. Bunda, insanın nöron sisteminin, duygularının, kararlarının hep hormonel ve yapısal etmenlerin güdümünde olduğu tezi etkili olmuştur. Bu yeni yaklaşım, insanın iradesini sorgulamış ve nöronel sistemlerin insan biyo-fizyolojisindeki etken maddeler ve genetiğin bir sonucu olarak davranışa dönüştüğünü iddia etmiştir. Bu bakış açısına göre, glossematiklerin iddia ettiği gibi dil de insandaki fizyolojik ve genetik yapının tam anlamıyla formülize edilebilecek bir parçası olarak değerlendirilebilir.

Kısacası Louis Trolle Hjelmslev, düşüncelerini “Hjelmslev Gösterge Yöntemi” adı verilen model ile dile uygulamıştır. Bu model, Saussure’nin ikili işaret sisteminin geliştirilmiş bir hâli olarak nitelendirilebilir. O, dilsel incelemenin odağında seslerin olmaması gerektiğini düşünmüş, içerik ve anlatımı ön plana çıkarmıştır. O, işlevselleştirilmediği takdirde herhangi bir göstergenin yorumlanamayacağını savunmuştur. Louis Trolle Hjelmslev, 30 Mayıs 1965’te vefat etmiştir.

İlk yorum yapan siz olun

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir