Romantizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri kimlerdir?

Romantizmin Türk edebiyatındaki ilk temsilcileri Tanzimat I. Dönem sanatçılarıdır. Bununla birlikte Tanzimat II. Dönem’de de bu anlayışı sürdüren şairler vardır. Şimdi gelin “Romantizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri kimlerdir?” sorusunu maddeler hâlinde yanıtlayalım.

Romantizmin Türk edebiyatındaki başlıca temsilcileri şu sanatçılardır:

1. Namık Kemal,
2. Ahmet Mithat Efendi,
3. Abdülhak Hamit Tarhan,
4. Şemseddin Sami,
5. Recaizade Mahmut Ekrem (sadece şiirler),
6. Direktör Ali Bey.

Bu romantik yazarlar ile ilgili şu hususlara dikkat etmek gerekir:

• Türk edebiyatında romantizmin en güzel örneklerini veren kişi Namık Kemal olmuştur. Namık Kemal; tiyatro, roman ve şiirde romantizme uygun eserler vermiştir. Hatta Vatan yahut Silistre adlı piyesinde romantik duyguları o denli başarılı yansıtmıştır ki piyesi izleyen insanlar devlet yönetimine tepki gösterince Namık Kemal sürgüne hayatı yaşamak zorunda kalmıştır.
• Romantizmin şiirde en başarılı örneklerini Abdülhak Hamit Tarhan vermiştir. Nitekim sanatçı şiir ve okunmak için yazdığı tiyatrolarda duygu ve mistisizmi ön plana çıkarmıştır. Şiirde bir diğer romantik isim Recaizade Mahmut Ekrem‘dir. Ekrem’in özellikle oğlunun ölümü üzerine yazdığı şiirlerde derin bir romantik anlayışa rastlamak mümkündür. Bununla birlikte sanatçının romanları realisttir. Yine Tanzimat I. Dönem sanatçılarından Ziya Paşa‘nın şiirleri de romantiktir.
• Romantik roman anlayışının Türk edebiyatındaki en büyük temsilcisi Ahmet Mithat Efendi‘dir. Ahmet Mithat Efendi, romanlarında romantizme uygun olarak halkı bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Bu sebeple onun romanlarında bolca tesadüf yer alır. Ayrıca halkı bilgilendirmek maksadıyla çok fazla yazı yazmıştır. Bunun için ona yazı “Yazı Makinesi” denmiştir. Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında romanın konusunun bırakılıp okura bilgi verme fasıllarının başladığı bölümler vardır. Bu sebeple onun romanı roman tekniği açısından kusurludur. Bununla birlikte dönemin okurları onun romanlarını çok sevmiş, çok okumuştur.

Tanzimat Dönemi’nde Nasıl Bir Romantizm Vardır?

Tanzimat Dönemi’ndeki romantizmin dünya edebiyatındaki romantizmden en temel farkı roman anlatıcısının tutumu ile alakalıdır. Nitekim romantizmin Türk edebiyatındaki temsilcileri romanda genellikle kişiliklerini gizler. Bununla birlikte geleneksel romantizmde anlatıcı kişiliğini gizleme yoluna gitmez. Türk aydınının romantizme bakışını Özbek şu şekilde anlatmıştır:

Tanzimat romantikleri doğayı, canlı, sağaltıcı ve Tanrı’nın yansıması bir varlık olarak görürler. Tanzimat dönemi Türk edebiyatının önemli ismi ve akımın güçlü bir temsilcisi olan Namık Kemal de doğaya romantik algıyla yaklaşır. Eserlerinde insan ile doğa arasındaki ilişkiye yönelerek doğayı; canlı, dinamik ve hareket halinde aktarır.

Betül Hastaoğlu Özbek

Romantizm Dünyada Nasıl Gelişmiştir?

Romantizmin dünyadaki kökleri Fransız İhtilali’ne dayanır. Bu tarihî olay sonrasında aristokratların soylu sanatına karşı halkın zevk ve anlayışları bir rakip olarak belirmiştir. Böylelikle klasisizm akımı büyük darbe almıştır.

Romantizm, sıradan insanı konu almış ve duygulara önem vermiştir. İşte bu sebeple romantik eserlerde olaylar büyük tesadüfler içerir. Bu da romantik eserlerde birtakım teknik kusurlar meydana gelmesine sebep olur.

Hayaliyûn-Hakikiyûn meselesi

Romantizm ve realizm arasındaki çekişme hem dünya hem de Türk edebiyatında önemli bir yerdedir. Nitekim Tanzimat Dönemi’nden başlayarak bu tartışmaya hayaliyun-hakikiyun tartışması denmiştir.

19. yüzyıl romancılarının ve fikir adamlarının romanın merkezi olarak üzerinde tartıştıkları ana eksen “hayaliyûn-hakikiyûn” meselesidir. Fransız edebiyatını temel alarak romantik ve realist akımlardan hangisinin romanın vazgeçilmezi olduğu hakkında yapılan tartışmalar, 1885’te Beşir Fuad’ın yazdığı Victor Hugo biyografisiyle başlar. 1887-88 yılları arasında Hizmet gazetesi’nde tefrika edilen Hikâye adlı eseriyle Beşir Fuad gibi Halit Ziya da romantiklere ve masalcılara karşı realizmi savunmuştur. Menemenlizâde Mehmet Tahir, Muallim Naci ve Fazıl Necip’in yazılarıyla büyüyen meselede Ahmet Mithat önceleri Beşir Fuad’ın yanında yer alırken fikrini değiştirmiş, romanın gerçekle değil hayalle ilgisi olduğunu savunmuş, görüşlerini 1890’da kaleme aldığı Ahbâr-ı Âsâra Tamîm-i Enzâr eserinde toplamıştır.

Nesrin Aydın Satar