AYT Edebiyat Denemesi I

Hayyam, rubailerinde daha çok kendisiyle haşır neşir gibi görünse de bazılarında mesajlar verdiği de olur. Bu mesajlar daha çok dünyanın geçiciliği ve hayatın kısalığı üzerinedir. Dünyada geçireceğimiz zaman sınırlıdır; öyleyse güzel yaşamaya, mutlu olmaya bakmalıyız. Bu dünyaya bir daha gelemeyeceğimize göre yaşadığımız her anın kıymetini bilmeliyiz.

Yukarıdaki paragrafa göre Ömer Hayyam'ın hayata bakışı ile ilgili hangisi kesinlikle çıkarılamaz?

İslamiyet’in geldiği dönemin bir diğer özelliği ise ahlaki çürümüşlüktü. Bu çürümüşlük kız çocukların toprağa gömülmesinden, hayvanlara yapılan eziyetlere, ticari hilelerden kan davalarına kadar uzayan bir listeye sahipti. İslam’dan önceki Arap toplumunun karakteristik özelliği iman ve ibadet bakımından putperestlik, ahlak bakımından kavmiyetçi dayanışma ruhunu ifade eden asabiyetle aşırı dünyevilik ve hazcılık şeklinde özetlenebilirdi.

Yukarıdaki paragraftaki altı çizili ifadenin anlamı aşağıdaki cümlelerden hangisinde vardır?

Bu dünyaya sürekli mutlu olmak için gelmedik. Zaman zaman böyle şeyleri yaşamak bize tecrübe kazandırır, gitgide olgunlaşırız. Kim bilir belki de yaşadığımız üzüntülerin ardından bunu unutturacak bir şey çıkar. Evrene her zaman pozitif enerji yaymalıyız ki isteklerimizin karşılığını bulabilelim.
Yukarıdaki metin hangi soruya yanıt olarak yazılmış olabilir?

şu eğreti varlığımla seyyahlar gibi
çarmıha geriliyorum yalnızlık tapınağında.
bin yanıp bin sönüyor gökyüzü
kalbimde mezarsız bir çocuğun ölüsü…
öğrenemedim nasıl yaşanacağını dünyada.

Bu şiir bendi, içerik açısından aşağıdaki şiir türlerinden hangisine örnek verilebilir?

Vara vara vardım ol kara taşa
Hasret ettin beni kavim kardaşa
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa
Bir ayrılık bir yoksulluk bir ölüm

Yukarıdaki şiir için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Mektup türü edebiyatımızın her döneminde kendine özgü yapısıyla varlığını sürdürmüştür. Osmanlı Dönemi’nde mektubun nasıl yazıldığına dair bilgiler münşeat mecmuaları oluşturulmuştur. Bu mecmualarda mektup yazarken bölümlendirmenin nasıl yapılacağından bahsedilmiştir. Tasnif edilen bu bölümleri ifade etmek için elkab, ibtida, tahallüs, talep, intiha, dua, imza gibi terimler kullanılmıştır. Ancak günümüze gelindiğinde klasik mektuplardaki bu bölümlerin ortadan kalktığı görülmüştür.

Bu durumun nedenini öğrencilerine soran Nuray Öğretmen, hangi seçenekteki yanıtın yanlış olduğunu belirtmiş olabilir?

Şiirlerinde döneminin edebî anlayışına uygun olarak siyasi ve sosyal konulardan uzak durdu, bireysel duygulanımları yansıttı. Genellikle serbest müstezat nazım biçimini tercih etti, ağır bir dil ve yeni mecazlarla aşk ve tabiat temalarını işledi. Parnasizm ve sembolizm etkisiyle şiirlerinde biçim mükemmelliğine ve ahenge önem verdi. Özellikle sembolist şairlerden etkilenen sanatçı, parnasizmi Türk edebiyatına tanıtan kişidir.

Yukarıda özellikleri verilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisi divan edebiyatı nazım şekillerinden biridir?

• Döneminde “Sultânü’ş-Şu’arâ (Şairler Sultanı)” olarak anılmıştır. Ancak babasının sesinin çirkinliği nedeniyle Kargazade lakabıyla da muhatap olmuştur.
• Divan şiirinin geleneksel çizgisini devam ettiren ve yeni bir felsefe arayışında olmayan bir şairdir.
• Şiiri duygu yönünden zengin olmakla birlikte ondaki lirizm coşkun bir düzeyde değildir.

Hakir olduysa millet, şanına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher sâkıt olmaz kadr ü kıymetten

Bu şiirin ikinci dizesinde hangi söz sanatı ön plana çıkmaktadır?

Türk edebiyatı Osmanlı'nın modernleşme çabalarıyla yeni bir düzleme girmiş, birçok yeni tür edebiyatımıza kazandırılmıştır.
Buna göre Türk edebiyatında modern anlamda ilk makale ne zaman yazılmıştır?

Âşık edebiyatı, halk edebiyatının bir kolu olup Türklerin İslam medeniyetinin etkisine girmesinden sonra âşık adı verilen saz şairlerince oluşturulmuştur. İslamiyet’in Kabulünden Önceki Sözlü Edebiyat Dönemi’nin bir devamı niteliğindedir. Durum böyle olmakla birlikte âşık edebiyatının tam anlamıyla -------------- yüzyılda şekillendiği söylenebilir.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

Aşağıdaki cümlelerden hangisi masalın dilek bölümünden alınmış olabilir?

Cevat Fehmi Başkut'un komedi türünde yazılan ---------------------- adlı oyunu iki kez sinemaya uyarlanmıştır. Bu oyunda yazar, ihtilal sonrası Anadolu’nun bir kasabasında yaşananları mizahi ve eleştirel bir tutumla yansıtmıştır.

Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki eserlerden hangisi getirilmelidir?

Modernist roman; bu yeni olgu ve gelişmelere koşut olarak parçalanmış gerçeklik karşısında kuşkucu ve tedirgin olan, iç dünyasına çekilen, yabancılaşan, toplumla çatışan, karamsar, bunalımlı, zayıf bireyi konu edinmiştir. Bu roman anlayışında kronolojik zamanda geriye dönüşler yapılmış, geleneksel anlatım ve yapıdan uzaklaşılmış, olay örgüsü ve mekân önemini kaybetmiştir.

Buna göre aşağıdaki sanatçılardan hangisi bir modernist eserler kaleme almamıştır?

Murtaza, fabrikada işini yapmayan çalışanlar tarafından da sevilmez. Onlar da mahalledekiler gibi türlü oyunlarla Murtaza’nın işten atılması için uğraşırlar. Fakat fen müdürünün Murtaza’ya desteğinden dolayı başarılı olamazlar. Bir gece Murtaza’ya kızlarının da iş sırasında uyudukları söylenir. Görevi her şeyin üzerinde tutan Murtaza öfkeyle oraya gider, yorgunluktan uyuyakalmış küçük kızı Firdevs’i saçlarından çekerek yere fırlatır. Başından yaralanıp beyin kanaması geçiren Firdevs birkaç gün sonra ölür.

Yukarıdaki paragrafta tanıtılan "Murteza" adlı eserin içerik özelliklerine bakıldığında aşağıdaki yazarlardan hangisine ait olduğu söylenebilir?

Aşağıdakilerden hangisi Kurtuluş Savaşı'nı anlatan romanlardan biri değildir?

Fecriati topluluğuna katılan yazar, mizah dergilerine Kirpi mahlasıyla yazdığı mizahi hicivleriyle tanındı. Sonraki yıllarda Millî Edebiyat anlayışına uygun eserler vererek yazarlık hayatını sürdürdü. Hikâye, roman, tiyatro, anı, makale, fıkra, sohbet vb. türlerde eserler verdi. Kendine özgü üslubu ve üstün gözlem yeteneğiyle Türk edebiyatında olay hikâyeciliğinin öncüleri arasında yer aldı. Eserlerinde realist akıma bağlı olarak Anadolu’nun yanı sıra yakından tanıdığı Orta Doğu coğrafyasının da kültür ve yaşamını başarıyla yansıttı. Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeleri (hikâye); İstanbul’un İçyüzü, Yezidin Kızı, Çete, Sürgün, Nilgün, Yeraltında Dünya Var, Bugünün Saraylısı, İkibin Yılın Sevgilisi (roman); Ay Peşinde, Bir İçim Su (anı-sohbet-fıkra); Kirpinin Dedikleri (mizahi hiciv) yazarın başlıca eserleridir.

Yukarıda tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

O galiba kötü yola sapmış, yoksul ailelere göre suçların en büyüğünü işlemiş, yani birkaç para yemişti. Zenginler için eğlence peşinde koşan adam yalnızca budalalık etmektedir. O, gülümsenerek söylendiği gibi, hovardanın biridir. Yoksullardaysa ana babayı sermayeden yemek zorunda bırakan bir oğul kötü kişidir, serseridir, haylazdır! Bu ayırt ediş de, iş aynı olmakla birlikte, yerindedir. Çünkü davranışların önemini ancak sonuçları belirtir.

Yukarıdaki metnin yapı ve içerik özellikleri dikkate alındığında hangi edebî akıma yakın olduğu söylenebilir?

Bozulmuş bir edebiyat sağlıksız bir toplumun ürünüdür. Bir toplum bütünüyle edebiyatına yansır. Edebiyat en etkili sanat olduğuna göre toplumdaki bozulmalara, yabancılaşmalara karşı da savaşım vermeli.

Yaşar Kemal yukarıdaki metinde edebiyatın hangi alanla ilişkisini vurgulamktadır?

Türk ve Batı edebiyatından aldığı ilhamla orijinal, yeni eserler veren adından sıkça söz ettiren bir büyük şairimizdir. O, şiirimizi, gerek biçim, gerek konu açısından yeni bir ses ve soluk getirmek suretiyle zenginleştiren Türk şiirine geçmiş zaman zevkini tattıran bir şahsiyet olarak karşımıza çıkar. Tanpınar, “Her yenilik getiren şairde eskiye bakan bir taraf vardır.” Sabahattin Eyüpoğlu, “Talihin garip bir cilvesi” olarak mükemmeliyetçi şairimizi yorumlar.

Yukarıdaki paragrafta tanıtılan sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

Ahinün gerek kim, dört nesnesi açuk ola. Evvel eli açuk ola, hiç dünya içün kayırmaya ve eksilür dimeye. Nitekim Resul Hazreti buyurdı. Her ki malın Tanrı yolına harceylese, birine bin vire. Enes bin Mâlik eyitti. Resul Hazreti yarınki gün içün nesne gizlemedi. Ve dahi haberde şöyle gelmişdür kim, eğer bir kişinün dokuz yüz doksan dokuz aybı olsa,ol cömert olsa ve yidirici olsa, dükeli aybın örter. Pes, ahinün eli açuk gerek.

Sade nesir türünün bir örneği olan bu tür, insanlara toplumda nasıl davranacaklarını öğreten dinî- ahlakî öğüt kitapları niteliğinde yazılan eserlerdir. Ahiliğin esaslarını, kardeşlik ve cömertlik olgusunu anlatır.

Yukarıda tanıtılan nesir türü aşağıdakilerden hangisidir?

Servet-i Fünûn'dan sonra da edebiyatımızda görülen hayal-hakikat çatışmasının eserlerine hâkim olduğunu görülür. Sait Faik'in hikâyeciliğini andıran yazarın eserlerindeki kahramanlar Sait Faik'te görülen anlık mutlulukların coşkusunu yansıtmaz, eserlerindeki insanlar hep mutsuzdur ve mutlu olmak için bir çaba sarf etmezler. “Gazoz Ağacı” ve “Yaralı Hayvan” eserlerinden bazılarıdır.

Yukarıda tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

Bu akım, halk şiiri geleneğini reddetse de, bazı şiir örneklerini incelediğimizde bu durumla karşıtlık arz eden şiirler görebilmekteyiz:

“Hereke’den çıktım yola,
Selam verdim sağa sola,
Haydi, benim bu dünyaya garip gelmiş şairim,
Yolun açık ola!”

Buna göre, yukarıdaki şiirin dil ve anlatım özellikleri de dikkate alındığında, hangi akımın temsilcisi tarafından yazıldığı söylenilebilir?