Mantıku’t-tayr özellikleri maddeler halinde

Mantıku’t-tayr’ın özellikleri (maddeler hâlinde)

Mantıku’t-tayr, Türk edebiyatının mahlas sahibi ilk şairi olan Gülşehri tarafından kaleme alınmış bir eserdir. Peki, Mantıku’t-tayr’ın özellikleri maddeler hâlinde nelerdir?

1. Farsçadan çevrilmiştir ancak eserde çeviri olmayan telif bölümler oldukça fazladır. Eserin aslı Attar’a aittir.
2. On dördüncü yüzyılın önemli şairlerinden Gülşehri tarafından 1317’de adapte bir eser olarak kaleme alınmıştır. Ayrıca Ali Şir Nevai‘ye ait Lisânü’t-tayr ve Gülşenî’nin Sîmurg-nâme’si de Attar’ın eserinin Türkçe çevirilerindendir.
3. Eser, Türk edebiyatındaki ilk alegorik özellikler gösteren tasavvufi yapıttır. Mantıku’t-tayr, aslında Yaradan’a ulaşmak için uzun bir yolculuğa çıkan kuşların alegorik bir anlatısıdır.
4. Gülşehri bu eseri, Eski Anadolu Türkçesi ile kaleme almıştır. Bu yönüyle eser, dil çalışmaları açısından da önemlidir.
5. Garipname ile birlikte Anadolu’da Türkçenin işlek hâle gelmesini sağlayan dil yadigârlarının önde gelenlerindendir.
6. Eserin tıpkıbasımı Âgâh Sırrı Levent tarafından yapılıp Türk Dil Kurumu tarafından basılmıştır.

Mantıku’t-tayr hakkında

Mantıku’t-tayr, Türkçenin Anadolu’daki ilk ürünlerindendir. Ayrıca tasavvufi bilginin Türkçe olarak tahkiye edilmesi yönüyle de değerli bir eserdir. Nitekim yapıt, Ender Şerifoğlu tarafından şu şekilde anlatılmaktadır.

Türk edebiyatının Anadolu’daki ilk verimlerinden olan ve 1317 yılında Gülşehri tarafından yazılan Mantıku’t-Tayr sanat değeri yüksek bir eserdir. Bu eser de Garib-nāme gibi Kırşehir’de yazılmıştır. Selçuklu devri sonu ile Osmanlı devri başlarında yazılan eser, dil bakımından Eski Anadolu Türkçesinin ilk örneklerini temsil eder. Garib-nāme ve Mantıku’t-Tayr ayrıca edebiyatımızın hacim bakımından önde gelen eserleri arasında ilk sırada yer alırlar. Bu açıdan bakınca o devirde Türk yazı dilinin merkezinin Kırşehir olduğu görülür. XIV. yüzyıldan sonra Anadolu’da gelişecek olan Türk edebiyatına bu iki eser öncülük etmiştir. Ancak Garib-nāme’den on üç yıl önce yazılan Mantıku’t-Tayr, telifī tercüme bir eser olarak karşımıza çıkar.