Su Kasidesi’nin İncelenmesi | Su Kasidesi Beyit Tahlili

Su Kasidesi, konusu itibarıyla peygamber sevgisini anlatan Fuzûlî‘ye ait naat türünde bir kasidedir. Nitekim bu yazıda “Su kasidesi kimin eseri, kasidenin vezni ne, kaç beyit?” gibi soruların yanıtını bulacaksınız. Su Kasidesi ile ilgili bazı bilgiler şunlardır:

• Konusu: Hz. Muhammed,
• Teması: Peygamber sevgisi,
• Nazım şekli: Kaside,
• Nazım türü: Naat,
• Beyit sayısı: 32,
• Ölçüsü (vezni): Fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilâtün (aruz).
  

Fuzûlî, “Su Kasidesi”nde derin anlamlarla geniş hayal dünyaları kurar. Eser, Fuzûlî’nin en önemli naatidir. Su Kasidesi ya da Kasîde Der Na’t-ı Hazret-i Nebevî yüzyıllardır sevilerek okunan bir eserdir. Ayrıca bu eser Fuzuli’nin Hz. Muhammed’e duyduğu sevgiyi ortaya koyar. Şimdi gelin bu eserin matla beytini inceleyelim.

Saçma ey göz eşkten gönlümdeki odlare su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su
(Şiirin tamamı için tıklayın.)

صاچما اي كوزاشكدن كوكلومده كي اودلاره صو
كيم بو دكلو دوتشان اودلاره قيلماز چاره صو

Vezin: Fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün

[Ey göz, gönlümdeki ateşlere gözyaşlarından su serpme çünkü böylesine tutuşan ateşlere su fayda etmez.]*

Fuzuli, bu matla beytinde Hz. Muhammed’e duyduğu sevginin ne denli içten olduğunu bizlere göstermektedir. Bunu yaparken çağının ötesinde bilinç kodlarıyla psikanalitik bir tavır içerisindedir (bk. Duman, 2019). Nitekim şair, gönlündeki peygambere olan özlemi büyük bir ateşe benzetmiş ve bu ateşin su zerreleri ile söndürülemeyecek kadar büyük olduğunu betimlemiştir.

Su Kasidesi’nin Dil, Anlatım ve Ahenk Özellikleri

Kendi dönemine göre sade bir dili vardır. Fuzuli, sade dili sayesinde Tüm İslam coğrafyasında sevilip okunmuştur. Bu sebeple halk edebiyatında bir Fuzuli kolu dahi vardır.

Su Kasidesi, Türklerin kültür coğrafyasında Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n-Necat adlı eserinden sonra en çok okunan naattır. Eser, sadece diline rağmen geniş bir mazmun evrenine sahiptir.

Fuzuli’deki coşkun duygular, şiirin duygu bütünlüğünde önemli bir yere sahiptir.

Su Kasidesi kaç beyittir?

Su Kasidesi, 32 beyitten oluşmaktadır. Bu beyitlerde Hz. Muhammed sevgisi duygusal bir dille ifade bulmuştur.

Eserde kaside nazım biçimine uygun olarak aa-ba-ca şeklinde bir uyak düzeni kullanılmıştır. Ayrıca kasideler, aruz ölçüsü ile yazılır. Bu eserde de aruz başarılı bir şekilde kullanılmıştır.

Su Kasidesi’ndeki Söz Sanatları

Yukarıdaki beyit divan şiirinin belki de en çok söz sanatı bulunan beyitlerinden biridir. Öyleyse aşağıda bu söz sanatlarını inceleyelim.

Fuzuli’nin burada gönlündeki özlem yerine ateş (od) kelimesini kullanması açık istiaredir. İkinci dizede ise soru sorma yani istifam sanatından yararlanmıştır. Ayrıca beyitte su ve ateş kelimeleri birbirinin zıttı olarak kullanılmış yani tezat sanatı yapılmıştır.

Ayrıca şiirin hemen girişinde seslenme yani nida sanatına başvurulmuştur. Eşk (gözyaşı) ve göz gibi birbiriyle uyumlu kelimeler ise tenasüp sanatını oluşturmaktadır. Ayrıca sanatçı göze kişilik verip onu kişileştirmiş yani teşhis sanatından yararlanmıştır. Gözyaşı dökmek yürek yangınını dindirme maksadıyla yapıldığı için beyitte hüsn-ü tahlil sanatı da bulunur. (Beyitteki sanatlar için bk.)

Fuzûlî, bu beyti ve Su Kaside’sinin tamamına yazarken Ali Şîr Nevâî’nin naatinden etkilenmiştir. Nitekim Nevâî’nin beyti şöyledir:

Seyl-i eşkim birle yutmış cümle-i alemni su
Cümle-i alemni kem bu nilgûn taremni su

KAYNAKLAR

• Alyılmaz, S. (2015). Türkçenin söz diziminde seslenmeler ve seslenme öbekleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (54).
• Aydemir, Y. (2002). Türk Edebiyatında Kaside. Bilig, (24), 133-168.
• Çalışkan, A. (1992). Fuzuli’nin Su kasidesi ve şerhi (Vol. 316). DİB.
• Duman, M. Akif (2019c): “Sigmund Freud’un Mazmun Anlayışı”, Türk Dili- Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt: CXVI Sayı: 807. Mart 2019. Ankara: TDK, ss.10-27.
• Üzgör, T. (2014). Su Redifleri Şiirler ve Fuzûlî’nin Su Kasidesi’nin Kompozisyonuna Dâir. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, (9), 239-248.