Sonsuzluğu çağrıştırmasıyla denizin insan yaşamındaki sembolik yeri güçlü bir motiftir. Ayrıca deniz hem merhamet sahibidir hem de hırçındır. Zaten bu sebeple her iki cinsiyete de verilen bir kişi adıdır. Denizin insan hayatındaki önemini ortaya koyan özellikleri şunlardır:
- İçerisinde barındırdığı ürünlerle insanlar için ekonomik bir değer üretir.
- Sakin bir denizi seyretmek birçok insan için ruhunu dinginleştiren ve ona huzur veren bir davranıştır.
- Dalgalı ve rüzgârlı zamanlarda hırçınlığı ve doğanın gücünü tanımlar. İnsana doğa karşısındaki çaresizliğini hissettirir.
- Güzel görünüşü ile insanlar için eşsiz bir manzara sunar. Bu sebeple şehirlerde deniz gören evler daha pahalıya satılır.
- Bazı spor dalları için elverişli ortamlar hazırlar. Örneğin sörf ve yelkencilik denizde yapılabilir.
- Edebiyat alanında denizi konu alan birçok eser yazılmıştır. Deniz şair ve yazarların önemli ilham kaynaklarındandır.
- Yer şekillerinin kısıtlayıcı etkisini ortadan kaldırdığı için yük taşımacılığında önemli bir yere sahiptir.
- Turistik amaçlı yat turlarına ev sahipliği yapar.
- Son zamanlarda enerji üretiminde önemli bir unsur hâline gelmiştir. Özellikle deniz yüzeyindeki rüzgâr santralleriyle önemli miktarda enerji üretilmektedir.
- Deniz altındaki zengin yaşam ve batıklar, dalış turizmini doğurmuştur.
Türk ve Dünya Edebiyatında Deniz Metaforu
Türk ve dünya edebiyatında deniz metaforu sıkça işlenir. Özellikle denizin acımasızlığı ve merhameti önemli bir çağrışım değeridir. Deniz, Cengiz Aytmatov’un Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek adlı eserinde insanları tutsak eder. Onları bir ölüm kalım savaşının içerisinde çaresiz bırakır. Buna karşın Sait Faik’in öykülerinde deniz, anıların ve umudun sembolüdür.
Deniz denince Türk edebiyatında akla gelen ilk kişi Halikarnas Balıkçısı’dır. Gerçek adı Cevat Şakir’dir. Cevat Şakir, hakkındaki kovuşturma nedeniyle Bodrum’da sürgün hayatı yaşamıştır. Buradayken Ege’nin güzelliklerini anlatan Ege Kıyılarından, Yaşasın Deniz, Gülen Ada, Ege’den Denize Bırakılmış Bir Çiçek, Aganta Burina Burinata ve Turgut Reis gibi önemli eserler kaleme almıştır.
Denizin insan yaşamındaki önemli yeri şüphesiz dünya edebiyatında da yer bulmuştur.
Dünya edebiyatında baktığımızda Ernest Hemingway tarafından kaleme alınan Yaşlı Adam ve Deniz öne çıkan örneklerdendir. Nitekim bu eserde modern insanın kapitalizm karşısındaki çaresizliği simgesel bir dille can bulur.
Denizi konu alan bir diğer önemli yazar Jules Verne’dir. Onun macera romanlarının birçoğunda deniz önemli bir motiftir. Aynı zamanda Denizler Altında Yirmi Bin Fersah adlı eseri, deniz teknolojilerinin henüz gelişmediği bir dönemde bugünün teknolojilerine ışık tutmuştur.
İlk yorum yapan siz olun