Dil ve anlatım özellikleri nelerdir? – Yazara özgü dil

Yazarlar eserlerini belirli bir tarzı esas alarak yazar. Bu noktada her yazara özgü dil ve anlatım özellikleri vardır. Bu özellikler kısaca yalınlık, açıklık, sürükleyicilik, duruluk, özgünlük, özlülük ve evrenselliktir.

Bir yazara özgü dil, üslup ve anlatım özellikleri ve ölçütleri aşağıda açıklanmıştır.

Yazara özgü dil ve anlatım özellikleri hangi ölçütlere göre bulunur?

Bir yazarın kendine özgü dil ve anlatım özellikleri sıralanırken akıcı ve yalın bir dili var ancak eserleri evrensel değil gibi saptamalar yapmak mümkündür. Ayrıca dil ve anlatım gücü yüksek yazarlar, edebiyatta kalıcılık ve başarıyı yakalama konusunda çok daha şanslıdır.

Yalınlık: Öncelikle yazarın dilinin sade (yalın) olup olmadığını saptamak gerekir. Çok fazla söz sanatı ve bilinmeyen kelime bulunmayan metinler yalındır.

Açıklık: Metni okuyan herkesin rahatlıkla anlaması, o metnin açık olduğunu gösterir. Açık metinlerde örtük iletiler, açık iletilerden daha azdır. Örneğin aşağıdaki Cahit Sıtkı’ya ait şiir sade bir dille yazılmasına rağmen semboller içerdiği için açık değildir.

Nerden, nasıl bindim Ya Rab bu gemiye? 
Hangi denize çıksam fırtına kopar...

Sürükleyicilik: Bir metnin konusunun ve metindeki olayların ilgi çekici olmasıdır. Nitekim sürükleyici bir metinde okur, olayların devamını merak eder. Yani sürükleyiciliğe olayların etkileyiciliği demek yanlış olmaz.

Akıcılık: Akıcılık yazarın kullandığı dilin okuru cezbetmesidir. Yani bir okur bir metni bir solukta sıkılmadan okuyorsa bu metin akıcıdır.

Duruluk: Başarılı metinler gereksiz yüklerden ve fazlalıklardan uzak olmalıdır. Yani eserde gereksiz sözcükler ya da ekler bulunması duruluğa zarar verir. Duruluk bir nevi, bir eserde anlatım bozukluğu olmamasıdır.

Doğallık: Yazarın yapmacıklığa düşmeden her şeyi olduğu gibi samimiyetle aktarmasıdır. Doğal metinlerde gerçekçi bir samimiyet vardır.

Özgünlük: Eserin biricik yani her yönüyle diğer eserlerden farklı olmasıdır. Özgün eserler kendi başlarına yeni bir tarza sahiptir. Nitekim büyük sanatçıların üslupları imzaları gibidir. Sözgelimi, onların hiç bilmediğiniz bir şiirini dahi okuduğunuzda bu şiirin ona ait olduğunu anlarsınız.

Özlülük ya da yoğunluk: Az sözle çok şey anlatılmasıdır. Yoğun anlatım, metinlerin çağrışım değerini artırır. Ayrıca bu tarz metinler daha duru olur.

Evrensellik veya millîlik: Bütün dünya insanlarına hitap eden konuları işleyen eserler evrenseldir. Hamasi ve ulusal konuları işleyen eserler ise millîdir.