Öğretici Metinlerin Özellikleri | Öğretici Metinlerin Amacı

Bilgi vermek amacıyla yazılan gezi yazısı, röportaj, köşe yazısı (fıkra), deneme, mülakat, makale, haber yazısı, eleştiri (tenkit), anı (hatıra), biyografi, otobiyografi, nutuk (söylev), sohbet (söyleşi) ve mektup öğretici metinlerdir. Yani on dört adet öğretici metin vardır. Eğitici ve öğretici metinlerin yazılış amacı bilgi vermek, eğitmektir. Nitekim öğretici metinlerin özellikleri şunlardır:

Öğretici metinlerin özellikleri nelerdir?

1. Öğretici metinlerin temel amacı bilgi vermek yani öğretmektir. Kısacası kitap, dergi, gazete ve internet gibi ortamlarda yayımlanan bilgi verici yazılara öğretici metin denir.
2. Öğretici metinler temelde iki farklı kategoriye sahiptir. Nitekim gazete ve dergi çevresinde oluşan metinler ve kişisel hayatı konu alan öğretici metinler olmak üzere iki farklı kolda gelişirler. Ayrıca bilimsel, felsefi ve tarihî metinler de öğretici metinlerdir.
3. Dil sadedir. Öğretici metinlerde genellikle insanların anlayabileceği sade ve süssüz bir dil vardır. Bu yüzden mecazlar ve süslü anlatım çok yoktur.
4. Bazı öğretici metinlerde bir alana özgü terimler bulunabilir. Makale gibi bilimsel metinlerde sade bir dil kullanılmakla birlikte anlatılan konunun uzmanı olmayan kişiler bazı ifadeleri anlamakta zorlanabilir. Bunun nedeni konunun özel bir uzmanlık gerektirmesidir. Örneğin tıp alanındaki bir makaleyi bu konuda eğitim almamış bir kişinin anlaması neredeyse imkânsızdır. Çünkü bu makalede geçen kavram ve terimler yalnızca tıp bilimi konusunda eğitim almış kişilerin ilgi alanına girer.
5. Öğretici metinler sanat yapma amacı taşımaz. Çünkü sanat yapmak dilin ağırlaşmasına sebep olur.
6. Dil göndergesel işlevdedir. Çünkü bilgi vermek esastır.
7. Cümleler kısa ve özdür. Anlaşılmayı zorlaştıracak anlatım bozukluğu içeren cümleler ve ifadeler öğretici metinlerde yer almamalıdır.
8. Kanıtlama, örneklendirme ve tanımlama cümleleri boldur. Bu sayede anlatılmak istenen şey daha kısa ve kesin bir şekilde anlatılabilir. Düşünceyi geliştirme yolları öğretici metinler için vazgeçilmezdir.
9. Her öğretici metnin bir amacı vardır. Bu tarz bir metin yazma istiyorsak hazırlık aşamasında önce konumuzu, amacımızı ve sesleneceğimiz kitleyi belirlemeliyiz. Sonra ise metnimizi hangi türde yazacağımıza karar vermeliyiz. Sonra ise metnimizi hangi türde yazacağımıza karar vermeliyiz.

Öğretici metinlerin dil ve anlatım özellikleri

Öğretici metinlerin dil ve anlatım özellikleri sadelik yani yakınlık üzerine kurulmuştur. Nitekim öğretici bir metinde dil akıcı ve herkesin anlayacağı şekilde olmalıdır. Çünkü yoksa temel amaç olan öğretme gerçekleşmez.

Bu metinlerde eğitme amacı, dilin birçok kez göndergesel işlevde kullanılmasını sağlar.

Didaktik amaç güden metinlerde anlatım bozuklukları olmamalıdır. Yani bu metinlerde duruluk da çok önemlidir. Duru olmayan bir metni okurların doğru anlaması çok zordur.