Künçin, Günçen veya Çin kaynaklarındaki adıyla Junchen [Çinçen] (軍臣), Lao Şang’ın yerine Hun tahtına geçen tankuttur. (Hunlar Göktürkler öncesindeki Türk devletidir.) Oldukça uzun bir süre saltanat süren Künçin’in yaşadığı dönemde Çin’de tam üç imparator değişmiştir. Bunlar Han Handanlığı’na bağlı imparatorlar olan Wen, Jing ve Künçin’in öldüğü dönemde Çin tahtında oturan Wu’dur. Bu üç imparator döneminde de, Çin ile evlilik-akrabalık temeline dayalı “hekin” barışı yapılmıştır.
Künçin Dönemi
Künçin Dönemi’nde yapılan barış anlaşmalarına rağmen Hunlar ve Çinliler arasındaki rekabet nedeniyle birçok kez iki ülke arasındaki ilişkiler gerilmiştir. Çin’in özellikle ekonomik bağlamlı yayılmacı politikaları ve anlaşma ihlallerine karşı Hunlar da bu dönemde Çin topraklarında yağmalama faaliyetlerinde bulunmuş, Çin ve Hun orduları karşı karşıya gelmiştir. Hunlar bu dönemde, hekin anlaşmasının ticaret ile ilgili maddeleri konusunda çok hassastır. Çin yıllıklarına göre Hunlara karşı sınır ticareti konusunda Çin hükûmeti zaman zaman sınırlandırma ve yasaklamalar getirmiş, bu durum ise Hunların tepkisini çekmiştir. Bu sorunun neden olduğu en büyük siyasi sonuç MÖ 133’te gerçekleşmiştir. Bu yıl içerisinde Künçin, bazı kişilerin dolduruşuna gelerek Çin sınırları içerisindeki Mai’ye saldırma kararı almıştır. Aslında bu durum, Künçin’e kurulan bir pusudur. Yaklaşık üç yüz bin kişilik Çin ordu gücü tarafından planlanan bu pusu Wang Hui tarafından yönetilmiştir. Ancak geçtiği topraklardaki hayvan sürülerinin çobansız olmasından şüphelenen Künçin, Mai’ye gitmeden sınır karakollarına saldırmış ve konuşturduğu bir devriye vasıtasıyla Çin’in pususunu öğrenmiştir. Bunun üzerine barış bozulmuş ve Hunlar geniş çaplı bir yapma harekâtına başlamıştır. Çin tarafından ise suç Wang Hui’nin üzerine atılarak Hui idam edilmiştir.
MÖ 129’da Çinliler yeniden dört koldan Hunlara saldırmışsa da başarılı olamamış, aldıkları ağır mağlubiyetler yüzünden büyük can kayıpları yaşamış ve Tsao-yang’ı Hunlara bırakmışlardır. Bu saldırılarda Hunlar birçok Çinli generali tutsak etmiştir.
KAYNAK
Bichurin N.Ya., “Collection of information on peoples in Central Asia in ancient times“, Cilt 1, Sankt Petersburg, 1851, s. 32–37.
Pulat Otkan, Tarihçinin Kayıtları’na (Shi Ji) Göre Hunlar, ed. Derya Önder, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, I. Basım, Ocak 2018, İstanbul, s. 78-80.
[…] Sonuç olarak Batur ya da Matur, Motu’ya (Mao-tun) dönüşmüştür. Mete, Teoman ve Künçin ile birlikte Hun tarihinin en önemli tanhularından […]
[…] Günçin […]