Fermanlı Deli Hazretleri: Konusu, Teması ve Şahıs Kadrosu

Fermanlı Deli Hazretleri, komedi türünde yazılmış Milli Edebiyat Dönemi tiyatro metinlerinden biridir. Eser Müsahipzade Celal tarafından yazılmıştır. Konusu dinin istismarıdır. Teması ise hayata hurafe ve batıl inançlarla tutunmanın felaketler doğuracağı gerçeğidir. Tiyatronun karakterleri Musa ve Bayram’dır.

Fermanlı Deli Hazretleri Şahıs Kadrosu

Metnin başkahramanı Musa: Fermanlı Deli Hazretleri olarak bilinen başkahramandır. Sultan İbrahim Dönemi’nde işlediği bir suç yüzünden idam cezası almıştır. Ancak idam edilecekken şans yüzüne güler ve idamdan kurtulur. Bunun üzerine insanlar onda keramet arar. Derdi olan ona koşar. 

Musa, kurnaz bir adamdır. Kendisinde bu kerametlerin hiçbirinin olmadığının farkındadır. Ancak insanların kendisine olan inancını zavallı bir kızı kurtarmak için kullanarak yaptığı hataları bir nebze olsun affettirir.

Musa geleneksel Türk tiyatrosundaki tahkiye geleneğinin bir temsilcisi gibidir. Güldürü ögesi tıpkı geleneksel tiyatrodaki gibi entrikalarla sağlanır.

Bayram: Hurafelerden medet uman sıradan bir cahil tiptir. Dişi ağrıdığında bir hekime gitmektense her şeye şifa olduğuna inandığı Musa’ya gitmiştir.

Okuma Önerisi: Buzlar Çözülmeden ve Sönmeyen Ateş.

Fermanlı Deli Hazretleri Metnindeki Dramatik Örgü (Özet)

1. İşlediği bazı suçlardan dolayı Musa idam cezası alır. Fakat idam edileceği sırada çok korkar. Bu yüzden kendinden geçer. Bu yüzden cellat onu ilk denemede infaz edemez. Daha sonra ise “Padişah Musa’yı bir kez idam et, dedi.” diyerek onu asmaktan vazgeçer.

2. Musa’nın darağacından kurtulması halk arasında efsaneler türetir. Öyle ki onun erdiği söylentileri çıkar. Musa bir de hapisteyken şaka yollu yaptığı muskalar ile birkaç kişiyi sözde iyileştirmiştir. Böylelikle her derdi olan ona gelmeye başlar.

3. Fermanlı Deli Hazretleri’ne gelen kişilerden biri de Bayram’dır. Bayram dişi ağrıdığı için buraya gelmiştir. Çünkü Fermanlı Deli Hazretleri’nin hiç dokunmadan diş çektiği rivayeti her tarafa yayılmıştır.

4. Musa, Bayram’ın dişini binbir zorlukla çeker. Fakat bu esnada Bayram yere yuvarlanır. Sonrasında Musa, kendi hikâyesini Musa’ya anlatır. Bayram’ın oğlunu evlendireceği kızı, saray ahalisinden bir müsellim kaçırmıştır. 

5. Bayram’ın başına gelenleri duyan Musa kızı kurtarmak için bir tertip kurar. Padişahın kaybolan zümrütlü hançerini bulma bahanesiyle ile saraya girer. Kıza kuş dili misali bir dil ile anlaşmayı öğretir.

6. Musa, Nigar adlı bu kızın saraydan gönderilmesini sağlar. Kız artık Bayram’ın oğlu olan Behram’a kavuşmuştur.

7. Musa’ya hançerin bulunması konusundaki yardımları sebebiyle müneccim başılık teklif edilse de o bunu kabul etmez.