Hamse sahibi şairler, divan edebiyatında beş adet mesneviye sahip Ali Şir Nevai, Hamdullah Hamdi, Lâmiî, Taşlıcalı Yahya, Nev’izâde Atâyî, Behiştî, Fuzûlî, Abdî, Kaf-zâde Fâ’izî ve Nergîsî adlı sanatçılardır.
Bir edebiyat terimi olarak hamse beş mesneviden oluşan birleştirilmiş yazma eserlere denir. Nitekim bir şairin hamse sahibi olması büyük bir meziyet olarak kabul edilir.
Fuzuli’nin Farsça kaleme aldığı eserler dikkate alındığında beşten fazla mesnevisi olduğu için Fuzuli hamse sahibi bir şairdir. Detaylı açıklama için metnin alt kısmına bakınız.
Türk edebiyatında hamse sahibi ilk şair Çağatay Türkçesi temsilcilerinden Ali Şîr Nevâî‘dir. Nevâî’nin hamsesi sadece ilk olması yönüyle değil, aynı zamanda başarısıyla da dikkat çekmektedir.
Kahraman (2013) Ali Şir Nevai’nin hamsesinin modern yönlerini şu şekilde anlatmaktadır:
Nevai’nin Hamse’sinde yar alan mesneviler, olay örgüleri, kurguları, kişileri ve anlatım teknikleri bakımından ele alındığında daha çok postmodern roman nitelikleriyle örtüşmektedir: Olay anlatımı dışında mesnevilerin başında ve sonunda yer alana tevhid, münacat, medhiye ve dua gibi bölümler de postmodern roman yöntemlerinden kolaj tekniği ile açıklanabilecek metinlerdir.
Mehmet Kahraman
Hamse sahibi şairler kimlerdir?
İslamî edebiyatın ilk hamsesi Nizâmî Gencevî’ye aittir. Onun beş mesnevisini topladığı ve “Beş Hazine” (Penc Genc) adını verdiği bütün; bugünkü hamse geleneğini başlatmıştır. İlk Türk hamse sahibi ise Alî Şîr Nevâî’dir. Osmanlı şairleri arasında hamse sahibi şairler ise şunlardır:
- Alî Şîr Nevâî: Hayretü’l-ebrâr, Ferhâd u Şîrîn, Leylî vü Mencîn, Seb‘a-i Seyyâr, Sedd-i İskenderî.
- Hamdullah Hamdi: Yûsuf u Züleyhâ, Leylâ vü Mecnûn, Mevlid, Tuhfetü’l-uşşâk, Kıyâfet-nâme.
- Lâmiî: En çok mesneviye sahip sanatçılardandır. Vâmık u Azrâ dahil toplam 13 mesnevisi vardır.
- Taşlıcalı Yahya: Gencîne-i Râz, Usûl-nâme, Şâh u Gedâ, Yûsuf u Züleyhâ, Gülşen-i Envâr.
- Behiştî
- Nev’izâde Atâyî
- Nergîsî
- Abdî
- Kaf-zâde Fâ’izî
- Fuzûlî* (Açıklamaya bakınız.)
Fuzuli’nin hamsesi var mıdır?
Fuzûlî, bazı kaynaklarda dört adet Türkçe mesnevisi olmasına rağmen mesnevilerine divanı ve iki adet Farsça mesnevisi de katılarak hamse sahibi bir şair olarak gösterilir. Şairin Leylâ vü Mecnûn, Beng ü Bâde, Sohbetü’l-esmâr, Sâkî-nâme (Heft Câm) (Farsça), Hüsn ü Aşk (Sıhhat ü Maraz, Rûh-nâme) (Farsça), Şâh u Gedâ olmak üzere 4’ü Türkçe, 2’si Farsça olmak üzere 6 mesnevisi vardır. Yani Fuzûlî hamse sahibi bir şairdir. Nitekim Mehmet Arslan “Türk Edebiyatında Hamse” adlı eserinde Fuzûlî’nin hamse sahibi olduğunu belirtmektedir.
Hamse Sahibi Şairler Kaynakçası [References]
Arslan, M. (2007). Türk Edebiyatında Hamse. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (9), 305-322.
Kahraman, M. (2013). Nevai ve ‘Roman’. Avrasya Etüdleri, 43(1), 159-175.
Kortantamer, T. (1997). Nev’ı̂-zâde Atayı̂ ve Hamse’si (No. 88). Ege Universitesi.
Özaslan, B. (2019). Türk edebiyatında “Hamseler” (Master’s thesis, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
[…] Hamse sahibi şairler kimlerdir? | Hamse nedir? | Divan EdebiyatıHamse sahibi şairler kimlerdir? | Hamse nedir? | Divan Edebiyatıyonetici1 tarafındanHamse, divan edebiyatı şairlerinin beş adet mesnevisinin topladığı birleştirilmiş yazma eserlere denir. Divan edebiyatında hamse yazmak bir hüner olarak görülmüştür. Hamse ilk olarak İran edebiyatında… […]
[…] Hamse sahibi şairler kimlerdir? | Hamse nedir? | Divan EdebiyatıHamse sahibi şairler kimlerdir? | Hamse nedir? | Divan Edebiyatıyonetici1 tarafındanHamse, divan edebiyatı şairlerinin beş adet mesnevisinin topladığı birleştirilmiş yazma eserlere denir. Divan edebiyatında hamse yazmak bir hüner olarak görülmüştür. Hamse ilk olarak İran edebiyatında… […]
[…] gitmenizden daha önemli yapmanız gereken bir şey var: Hamsiköy sütlacı yemek. Aslında beş (hamse) köy anlamına gelen Hamsiköy, sütlacın Türkiye’deki ana vatanıdır. Üzerine bol ve […]