Dört mısradan meydana gelmiş bentlerden oluşan ve nakarat adı verilen tekrar dizeleri içeren bestelenmeye uygun divan edebiyatı şiirlerine şarkı denir. Naili tarafından icat edilen şarkılarda abab, cccb (…) uyak örgüsü kullanılmaktadır. Genellikle şarkılar 2 veya 5 beyit arasında bir uzunluğa sahiptir. Divan edebiyatında şarkı nazım şeklinin en ünlü temsilcisi Nedim‘dir. Enderunlu Vasıf, Naili, Seyyid Vehbi ve Osman Nevres de şarkı nazım şeklinin en ünlü şairleri arasındadır. Ayrıca Enderunlu Fazıl ve Keçecizade İzzet Molla da şarkı nazım şekli ile eserler vermiştir.
Divan edebiyatında şarkı nazım şeklinin en büyük temsilcisi Nedim olarak kabul edilmektedir. Nitekim Nedim Lale devri sanatçısı olarak eserlerinde aşk kadın ve eğlence konularını işlemiştir.
Divan edebiyatında en çok şarkı yazan şair Nedim’in takipçisi olan Enderunlu Vasıf‘tır. Bununla birlikte Enderunlu Vasıf çok fazla şarkı yazmasına rağmen şarkıları Nedim’inkiler kadar başarılı değildir.
Şarkı nazım şeklini ilk kullanan yani icat eden şair Naili’dir. Ayrıca Naili, şarkıyı murabba nazım şeklini geliştirerek ortaya çıkarmıştır. Ancak bu türü yaygınlaştıran kişi mahallileşme akımının temsilcisi ve Lale Devri şairi Nedim’dir.
Şarkı nazım şekli murabbadan ortaya çıkan ve bestelenmek üzere yazılan bir divan edebiyatı şiir şeklidir. Nitekim şarkıların en göze çarpan özelliği dörtlüklerin sonunda bulunan ve her dörtlüğün sonunda tekrar eden nakaratlardır. Ayrıca şarkılarda uyak örgüsü olarak abab, cccb (…) kullanılır.
Halk edebiyatında olduğu gibi divan edebiyatında da ezgili söylenen türler vardır. Şarkı divan edebiyatı nazım şekli iken türkü halk edebiyatına ait bir nazım şeklidir. İkisinin ortak özelliği bestelenmek için yazılmış olmalarıdır. Şarkılardaki tekrar eden mısralara nakarat denirken türkülerdeki tekrar eden mısralar ise kavuştak olarak adlandırılmaktadır.
Şarkı Nazım Şekli Örneği
Divan edebiyatında müzikal amaçla yazılan şiirlere şarkı denmektedir. Nitekim aşağıda şarkı nazım şekli örneği olarak Nedim’den “Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda” nakaratlı şarkıyı paylaşıyoruz.
Bir safâ-bahş edelim gel şu dil-i nâ-şâda Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda İşte üç çifte kayık iskelede âmâde Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda Gülelim oynayalım kâm alalım dünyâdan Mâ-yı tesnîm içelim çeşme-i nev-peydâdan Görelim âb-ı hayât akdığın ejderhâdan Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda Geh varup havz kenârında hırâmân olalım Geh gelüp kasr-ı cinân seyrine hayrân olalım Gâh şarkı okuyup gâh gazel-hân olalım Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda ‘İzn alup cum’a namâzına deyü mâderden Bir gün uğrılıyalım çerh-i sitem-perverden Dolaşup iskeleye doğru nihân yollardan Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda Bir sen ü bir ben ü bir mutrıb-ı pâkîze-edâ İznin olursa eğer bir de Nedim-i şeydâ Gayrı yârânı bu günlük edüp ey şûh fedâ Gidelim serv-i revânım yürü Sa’d-âbâda
[…] Şarkı Nazım Şekli — Şarkı nazım şeklinin en ünlü şairleriŞarkı Nazım Şekli — Şarkı nazım şeklinin en ünlü şairleriyonetici1 tarafındanDört mısradan meydana gelmiş bentlerden oluşan ve nakarat adı verilen tekrar dizeleri içeren bestelenmeye uygun divan edebiyatı şiirlerine şarkı denir. Naili tarafından icat edilen şarkılarda abab, cccb (…) uyak örgüsü kullanılmaktadır. Genellikle şarkılar 2 veya 5 beyit arasında bir uzunluğa sahiptir. Divan edebiyatında şarkı nazım şeklinin en ünlü temsilcisi Nedim'dir. Enderunlu Vasıf, Naili, Seyyid Vehbi ve Osman Nevres de şarkı nazım şeklinin en ünlü şairleri arasındadır. Ayrıca Enderunlu Fazıl ve Keçecizade İzzet Molla da şarkı nazım şekli ile eserler vermiştir. […]