Nokta işareti (TDK’ye göre) – Nokta kullanım amacı, ilgili cümleler

Genellikle cümlenin bittiğini, bir kelimenin kısaltıldığını veya sıra sayı sıfatı kurulduğunu bildiren eke nokta işareti denir. TDK’ye göre nokta işaretinin kullanım amacı aşağıda sıralanmıştır.

1. Cümlelerin sonuna nokta konur. Noktadan sonra bir karakter boşluk bırakılır ve yeni cümle büyük harfle başlar.
2. Dijital saatlerin yazımı: Dijital saatler nokta ile yazılmaktadır. Yani 12.30, 19.20 gibi yazımlar doğrudur. Fakat saatleri yazarken iki nokta kullanmak yanlıştır. Kısacası 12:20 şeklindeki bir yazım yanlıştır. Ayrıca tam saatler yazılırken dakika hanesindeki 0’ları okumamak gerekir. Yani 12.00′da (on iki sıfır sıfırda) değil 12.00′de (on ikide) şeklinde yazmak doğrudur.
3. Kısaltmaların yazımı: Küçük harfli kısaltmalar yazılırken kısaltmanın sonuna nokta gelir. Örneğin yy. “yüzyıl”, doğ. “doğum” gibi. Büyük harfli kısaltmalarda ise sadece insan isimleri kısaltılırken (C. Süreya gibi) ve Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) kısaltılırken nokta kullanmak gerekir. Küçük harfli kısaltmalarda noktadan sonra gelen ekler kesme işareti ile ayrılmamalıdır. Yani yy.’da değil yy.da yazımı doğrudur. Ayrıca küçük harfli kısaltmalarda ek kelimenin okunuşuna göre (yüzyılda gibi), büyük harfli kısaltmalarda ise harfin okunuşuna (TBMM‘yi) göredir.
4. Sıra sayı sıfatlarının yazımı: Sıra sayı sıfatlarında 1. “birinci” örneğindeki gibi (i)nci ekinin görevini üstlenir. Ancak birden fazla sıra sayı sıfatı birleştirilmişse sadece sonuncusuna nokta gelir. Örneğin: 9, 10 ve 11. sınıflar tatil oldu. Bu cümlede 9 ve 10 rakamlarından sonra nokta kullanımı yoktur.
5. Tarihlerin yazımı: Tarihlerin yazımı esnasında nokta veya eğik çizgi kullanmak gerekir. Örneğin: 21.02.1915, 21/02/1915, 10/X/2001 (Roma rakamıyla da olur.).
6. Basamak değerlerini ayırır. Örneğin 2.000 yazarken 2 rakamından sonra nokta kullanımı doğrudur. Virgül ise basamak ayırmak maksadıyla değil kesirli ifadelerde bulunur: 1,5 (bir buçuk) vb.
7. Çarpma işareti yerine kullanımı mevcuttur.

Bu yazıda nokta ile ilgili özet bilgi verilmiştir. Ayrıntı ve örnekler için TDK noktalama işaretleri sayfasını ziyaret etmenizi tavsiye ederiz.

Nokta işareti ile ilgili örnek cümleler

• Buraya gelene kadar türlü badireler atlattık. (Görevi: Cümleyi tamamlamak.)
• O 12. yy.de yaşadı. (Görevi: 12 kelimesinden sonra gelen nokta +nci eki görevindedir. Yani sıra sayı sıfatı yapar. Ayrıca yy. biçiminin sonundaki nokta ise kısaltma amacı taşır.
• 2.500 ton sürün aldım. (Görevi: Buradaki noktanın görevi basamak değerlerini ayırmaktır.)
• Saat 12.30’da burada ol! (Görevi: Saat ve dakikayı ayırmak için nokta kullanılır.)
• 12.11.2011 tarihinde doğdu. (Görevi: Tarih yazımında ay, gün ve yılı ayırır.)
• 2.3=6 (Görevi: Matematikte çarpma işlevi görür.)