Türkçenin tarihi içerisinde Çuvaş Türkçesi, Yakut Türkçesi ve Genel Türkçe olmak üzere üç temel lehçesi vardır. Ayrıca Türk lehçelerinin tasnifi konusunda Radloff, Samoyloviç, Ramstedt, Ligeti ve Talat Tekin gibi araştırmacıların farklı görüşleri vardır.
Yazı etiketleri “türkçenin özellikleri”
Kağan, Türk ve Moğol devletlerini yöneten hükümdarların unvanıdır. Bu sebeple tarihteki Türk devletlerinin yönetim şekline de kağanlık adı verilir. Kelime günümüz Türkçesinde kişi adı olarak Kaan, Han ve Hakan biçimlerinde de mevcuttur. Bu isimlerin tamamı Göktürkçe ḳaġan kelimesinin türevleridir. Ayrıca kağanın eşine kağatun ya da hatun denir. Kağan kelimesinin anlamı ve kökeni Ramstedt, Shiratori, Sinor ve Doerfer’e göre kelime Türkçe ya da Moğolca kökenlidir. Bununla…
Tek başına anlamı olmasa da cümle içerisinde anlam kazanarak farklı kelimeler arasında anlam ilgisi kuran kelimelere edat ya da ilgeç denir. Nitekim bu yazımızda edat örnekleri veya başka bir deyişle edat türlerini inceleyeceğiz. Türkçede en çok kullanılan edat örnekleri şunlardır: Neden sonuç edatları: -den dolayı, -den ötürü vb. Onaylama ve reddetme edatları: evet, hayır, yok vb. Olumsuzluk edatı: değil. Soru edatı: mı, mi, mu, mü.…
İyelik eki, isimlerin kime ait olduğunu bildiren ve sadece isimlere gelen çekim ekidir. Diğer adları sahiplik ve tamlayan ekidir. Ayrıca bu ek biri, hiçbiri gibi bazı örneklerde kalıplaşarak yapım eki durumuna gelmiştir. Aynı zamanda, bu ek durum eki sınıfında yer almaz. Peki nasıl yazılır? TDK‘ye göre noktalama açısından iyelik eki özel isimlere eklendiği durumlarda daima ayrı yazılır: İnegöl’üm, Türkiye’m, senin Üsküp’ün, Ahmet Hoca’m vb. Ancak…
Türkçede ses bilgisi denildiğinde akla gelen ilk husus, ses olaylarıdır. Nitekim aşağıdaki yazıda ses olayları, TDK görüşleri ve lise müfredatına uygun olarak açıklanmıştır. “Ses Olayları PDF Konu Anlatımı” için bağlantıya tıklayınız. a. Büyük Ünlü Uyumu Ses olayları arasında yer almaz. Fakat Türkçenin temel ses özelliğidir. Türkçede kalın ünlülerden (a, ı, o, u) sonra kalın, ince ünlülerden (e, i, ö, ü) sonra ince ünlüler gelir. Nitekim…
Genellikle cümlenin bittiğini, bir kelimenin kısaltıldığını veya sıra sayı sıfatı kurulduğunu bildiren eke nokta işareti denir. TDK'ye göre nokta işaretinin kullanım amacı aşağıda sıralanmıştır.
Altun Yaruk, Sekiz Yükmek ile birlikte Eski Türkçe Dönemi’ne ait bir eserdir. Eser Eski Türkçenin Eski Uygur Türkçesi olarak bilinen ikinci döneminde kaleme alınmıştır. Eserin yazarı, daha doğrusu çevirmeni Şeli Tutuŋ adlı bir müelliftir. Çünkü eserin aslı Çincedir. Buna rağmen yazar, esere birçok Türk hayat tarzını yansıtan eklenti yapmıştır. Önemli noktalar (özet) Eser, Eski Uygur Türkçesine ait Budist gelenek ile yazılmıştır. Dinî bir kitaptır ve…
Osmanlı Türkçesi, kültürel etkileşime dayalı birçok neden ile yabancı dillerin etkisinde kalmıştır. Özellikle İslam kültür dairesinin önemli unsurları olan Arap ve Fars dillerinden etkilenmiştir. Bu dillerden öncelikle dinî terimler olmak üzere çok sayıda yeni kelime Osmanlı Türkçesine geçmiştir. Bu da özellikle saray çevresinde konuşulan Türkçenin oldukça ağırlaşmasına sebep olmuştur. Bu durumun dört temel nedeni vardır: Osmanlı Türkçesinden önce de Orta Türkçe itibarıyla Arapça ve Farsça…
Türk dilinin zenginliklerinin kayıt altına alınmasındaki en önemli çalışmaların başında Türkçe sözlükler gelir. Tarîhi süreç içerisinde Türkçe ile ilgili hazırlanmış sözlükler şunlardır: Divanü Lügâti’t-Türk (Kâşgarlı Mahmud), Mukaddimetü’l-Edeb (Zemahşeri), Codex Cumanicus, Lehcetü’l-Lügat (Mehmed Esad Efendi), Müntahabat-ı Türkiyye (James W. Redhouse), Müntahabat-ı Lügat-ı Osmaniyye (James W. Redhouse), Lehce-i Osmani (Ahmed Vefik Paşa), Kamus-ı Türki (Şemseddin Sami), Güncel Türkçe Sözlük (Türk Dil Kurumu), Kubbealtı Lugatı (İlhan Ayverdi), Dil…
Edat ve bağlaç denince tek başına anlamı olmamasına rağmen cümle içerisinde anlam kazanan kelimeler gelir. Bu kelimeler içerisinde ise kelime ve cümleleri birbirine bağlayan kelimelere bağlaç denir. Bağlaç türleri aşağıda açıklanmış, bağlaç konusu video şeklinde anlatılmıştır. Öyleyse önce videomuzu izleyelim, daha sonra ise aşağıdaki “her zaman bağlaç olan kelimeler” listesini ezberleyelim. Zaten Türkçede hem bağlaç hem de edat olan kelime sayısı oldukça azdır. Ayrı yazılan…
Türkçeyi diğer dillerden ayıran en temel özellikler genel olarak Altay dillerinin genel özellikleridir. Türkçenin özellikleri, genel olarak kurallı bir dil olması ve ses uyumlarına bağlı kalması temelinde kurulur. Peki, Altay dillerinin Hint Avrupa dillerinden ayıran özellikler nelerdir? Bu sorunun en kısa cevabı Türkçede eklerin çok işlek kullanılmasıdır. Ayrıca bu yazının İngilizce versiyonu için tıklayınız. 1. Türkçe sondan eklemeli bir Altay dili olduğu için Altay dil…