Hem Bağlaç Hem Edat Olan Kelimeler

Türk Dil Kurumu dikkate alındığında Türkçede hem hem bağlaç hem de edat olan kelimeler, ile ve ise sözcükleridir. Bunların dışında kalan kelimeler ya her zaman bağlaç ya da her zaman edattır.

İle kelimesinin yerine eğer “ve” yazabiliyorsak bu kelime bağlaç olur. Örneğin “Bir arabaya ile iki eve sahiptir.” dediğimiz zaman buradaki “ile” kelimesinin yerine “ve” yazabiliriz. Ancak “Araba ile geldi.” dediğimiz zaman buradaki “ile”nin yerine “ve” yazdığımızda cümle tamamen bozulur. Yani “ile” edat olur.

İse kelimesi eğer isme geliyorsa ve şart anlamı taşımıyorsa bağlaçtır: Ali ise gelmedi. İsme gelip şart anlamı taşıyorsa edattır: Pahalı ise almam. Eğer fiile geliyorsa şart kipi ekidir: Geliyorsa sevinirim.

Hangi kelimeler hem bağlaç hem de edat değildir?

Ancak kelimesi edat olamaz! Bazı kaynaklarda sadece anlamına gelen yalnız, ancak gibi kelimeler edat olarak kabul edilse de bu yanlıştır. Yani TDK’ye göre ancak ve yalnız kelimeleri sadece anlamında kullanıldıklarında zarftır. Bu sebeple ancak ile yalnız kelimeleri hiçbir zaman edat olamaz.

Edat ve bağlaç konusunu öğrenmenin en güzel yolu her zaman bağlaç ve her zaman edat olan kelimeleri bilmektir. Bu noktada şu iki yazımızı okumalısınız: “Her Zaman Bağlaç Olan Kelimeler” ve “Her Zaman Edat Olan Kelimeler“.

Türkçede edat ve bağlaçların yapısal açıdan birbirlerinden önemli farklılıkları vardır. Bunlardan en önemlisi bağlaçların genellikle cümleden çıkarıldıklarında ciddi bir anlamsal bozukluğa neden olmamasıdır.

Edatlar cümle içerisinde özellikle edat tümleci yaptıkları için cümleden çıkarıldıklarında anlamı bozma ihtimalleri yüksektir. Fakat nadir örnekte de olsa cümleden çıkarıldığında anlamı çok da bozmayan edatlar da vardır. Bu yüzden her zaman edat ve bağlaç olan kelimeleri ezberlemekte fayda vardır.

Örnek: Dört araba kadar satın aldık.

Edatlar genellikle cümle içerisinde sıfat ya da zarf yapan unsurlardır. Örneğin “buz gibi su” dediğimizde “gibi” edatı “buz” ismiyle birleşip bir sıfat oluşturur. Fakat bağlaçlar iki cümleyi ya da kelimeyi birbirine bağlar. Bazı durumlarda ise farklı bir cümleyi ima eder. Detaylar için yukarıdaki videoyu izlemenizi öneririz.