İçeriğe geçmek için "Enter"a basın

Şehname Kahramanları Kimlerdir? | Şehname kimin eseridir?

Şehname kahramanları, Firdevsi tarafından 11. yüzyılda İran halk anlatılarından derlenen doğal Fars destandaki mitolojik-destansı figürlerdir. Nitekim Divan edebiyatı şairleri sık sık şiirlerinde Şehname kahramanlarına telmihte bulunmuşlardır. Eser Türk hükümdarı Gazneli Mahmut’a sunulmuştur. Şehname kahramanları Hürmüz, Rüstem, Efrasiyab (Alper Tunga), Nuşirevan gibi tiplerdir. Bu tiplerin birçoğu kahramanlıklarıyla ön plana çıkan figürlerdir. Ancak Şehname, kadim dünyanın renkli hayallerle süslü alegorik dilini de yansıtan bir anlatıdır. Bu sebeple eserde Ehrimen (şeytan) gibi ezoterik kahramanlar da bulunmaktadır.

Şehname Kahramanları Kimlerdir?

Şehname içerisinde çok sayıda kahraman barındıran bir eserdir. Aşağıda eserde geçen önemli kahramanlar verilmiştir.

Rüstem: Şehname kahramanlarının en önemlisi Rüstem’dir. Cengiz, Rüstem’i şu şekilde anlatmaktadır:

Dîvân şiir ve nesrinde Cem bezm, Rüstem de rezm simgesidir. Gücü, yiğitliği ve destanı ile anılır (Zavotçu, 2013: 615). Dünya pehlivanı, ünlü İran efsanelerinin en büyük kahramanı Rüstem, yine İran millî kahramanı ak saçlı Zâl’ın Kâbil şahının kızı Rûdâbe ile evliliğinden dünyaya gelmiştir. Annesi Rûdâbe, dedesi Sâm, eşinin adı Tehmîne ve kızının adı da Bânûgoşesb’tir. Doğumu da yaşantısı gibi olağanüstü ve şaşırtıcıdır. Her şeye çare bulan Simurg’un yardımıyla dünyaya gelmiş ve yaşıtlarından daha hızlı büyüyüp gelişerek kısa süre sonra yiğitlere yaraşır bir vücuda ve güce kavuşmuştur.

Cengiz, A.
  • Sâm: Rüstem’in dedesidir. Oğlu Zâl‘ı dağa bırakır. Zâl zorlu koşullarda hayatta kalmayı başarır. Farsların gücüyle ünlü pehlivanıdır.
  • Zâl: Saçları ve tüm vücudu bembeyaz olduğu için Ehrimen yani şeytan yavrusu olduğu düşünülerek babası tarafından dağa bırakılmıştır. O ise hayatta kalmayı başarmıştır. Rüstem’in babasıdır.
  • Feridun: Dünyayı Türkistan ve Çin, Anadolu, İran olmak üzere üçe ayırdığına inanılan şehname kahramanıdır. Dünyayı bölüştürdüğü çocukları Selm, Tûr ve İrec’tir. Bu yüzden Türklerin Tûr’un soyundan geldiğine dair bir inanış vardır.
  • Ehrimen: Şeytandır.
  • Cem ya da Cemşid: Sanat ve bilime önem verir. Şarabı bulan kişidir. Güzel yüzlü olduğu için “ışık” lakabıyla bilinir. Toplumsal katman ve sınıfları İran geleneğinde kuran kişidir. Öyle ki 800 yıl yaşadığına inanılmaktadır. Gece ve gündüzü eşit hâle getirdiği ve Nevruz’u başlattığı inancı hâkimdir.
  • Dahhak: Zalim ve güçlüdür. Cem’i tahttan indirmiştir. Bundan başka saçlarından ve omuzlarından yılanların sarktığı söylenir. Sonuçta, Gave tarafından tahttan indirilmiştir.
  • Gave: Dahhak’ı tahttan indirdiği için halk tarafından büyük bir kahraman ve kurtarıcı olarak görülmüştür.

Diğer Şehname Kahramanları

  • Dârâ: Güç ve zarafetin sembolüdür. Bununla birlikte dünya hayatına çok değer vermez. Bu yönüyle takdir edilir.
  • Hürmüz: İlk kez altın taç taktığına inanılan kahramandır. Zalimdir. Bu yüzden tahttan indirilmiştir.
  • Nuşirevân: Adaleti ile bilinir.
  • Hüsrev: Zenginliği, kadına ve eğlenmeye düşkünlüğü ile bilinir. Daha çok Şirin’e olan aşkı ile telmihlidir.
  • İsfendiyar: Güçlü bir pehlivandır. Tunç vücutlu olduğundan öldürülemez. Tek zayıf noktası gözüdür ve Rüstem tarafından gözünden ok ile vurulup öldürülmüştür.
  • İskender: Tarihî bilgilere zıt olarak Dârâ’nın oğludur. Uzun hükümdarlığı, ölümsüzlük suyuna ulaşmak için Hızır ile yaptığı yolculuk, aynası ve Yecüc-Mecüc ile yaptığı savaşlarla telmihlidir.
  • Neriman: Sam’ın babası olup kahramanlığı ile telmihlidir.
  • Keykubad: Güzel tabiatlı ve iyi huyları ile bilinen bir hükümdardır.
  • Keykavus: Güçlü hükümdarlık sembolü bir kahramandır.
  • Keyhüsrev: Adaletli, merhametli olmakla birlikte intikamın da sembolüdür.
  • Behram: Mars yani Merih gezegeni ile telmihlidir. Aynı zamanda halka geniş özgürlükler sunmuştur. Sadece kendini değil halkını da refah içinde yaşatmış, kısa hükümdarlığı süresinde ülkesinde kimse ölmemiştir. Kadın ve eğlenceye düşkündür.
  • Behmen: Adaleti ve inancına olan bağlılığı ile bilinir.

Şehnamecilik Nedir?

Bir sultanın hayatını ve başarılarını destansı bir dille anlatan edebî tarih anlatıları şehnamecilik geleneğini oluşturur. Bu eserler genel olarak mesnevi nazım biçimiyle Fars şairi Firdevsi’nin Şehname adlı eseri temel alınarak yazılır. Türk edebiyatında ilk Şehname örneği Hoca Dehhani tarafından yazılmıştır. Ancak bu eser günümüze kadar gelememiştir. Ayrıca modern dönemde yazılan Türk’ün Şehnamesi, Mithat Cemal Kuntay tarafından kaleme alınmıştır. Osmanlı Dönemi’nde Şehnameci kelimesi zaman zaman vakanüvis anlamında da kullanılmıştır.

KAYNAKÇA / REFERENCES

Ağarı, Ş. (2018). Bir övgü unsuru olarak Şehnâme kahramanlarının klasik Türk şiirindeki dönüşümü: Bâkî-Nedîm karşılaştırması.

Cengiz, A. (2017). Divan Şiirinde Destan Kahramanı Olarak Zaloğlu Rüstem. Millî Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-43.

4 Yorum

  1. […] Şehname Kahramanları Kimlerdir? | Şehname kimin eseridir?Şehname Kahramanları Kimlerdir? | Şehname kimin eseridir?yonetici1 tarafındanŞehname kahramanları, Firdevsi'nin 11. yüzyılda Fars halk anlatılarından derlediği doğal destandaki mitolojik-destansı figürlerdir. Divan edebiyatı şairleri sık sık şiirlerinde Şehname kahramanlarına telmihte bulunmuşlardır. Eser Türk… […]

  2. […] Şehname Kahramanları Kimlerdir? | Şehname kimin eseridir?Şehname Kahramanları Kimlerdir? | Şehname kimin eseridir?yonetici1 tarafındanŞehname kahramanları, Firdevsi'nin 11. yüzyılda Fars halk anlatılarından derlediği doğal destandaki mitolojik-destansı figürlerdir. Divan edebiyatı şairleri sık sık şiirlerinde Şehname kahramanlarına telmihte bulunmuşlardır. Eser Türk… […]

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir