Nietzche Ağladığında, popüler kültürde Nietzche’nin sevgilisi olarak bilinen Lou Andreas-Salomé, Nietzche ve psikanalitik alanındaki çalışmaları ile bilinen Josef Breuer üzerinden kurgulanan deneysel bir biyografik-felsefi romandır. Nietzche Ağladığında konu olarak “insanın var oluşsal yanılsamaları” üzerine kurulu nihilist söylemi betimlemektedir. Kitabın yazarı Amerikalı psikoterapist Irvin D. Yalom‘dur.
2007 yılında beyaz perdeye uyarlanan “Nietzsche Ağladığında” adlı psikolojik filmi izlemek isteyenler için aşağıda sizinle paylaşıyoruz.
Nietzche Ağladığında özet
Nietzsche’nin yaşadığı ruhsal bunalımlardan etkilenen Salomé ve dostu filozof Paul Rée, ona yardım etmek için Sigmund Freud’un da arkadaşı olan Dr. Josef Breuer‘i ziyaret eder. Salomé, Dr. Breuer’i Nietzsche’yi iyileştireceği konusunda ikna etmeyi başarır. Nietzsche de Viyana’ya gelerek tedavi olmayı kabul eder. Ancak
Nietzsche, durmaksızın nevrotik ağrılar çeker. Baş ağrıları artık felç edici hâle gelmiştir. Bu durum, onun hayatını çekilmez bir hâle getirdikçe Nietzsche her şeyden etkilenen ve sürekli bir şeylerden şikâyet eden bir ruh hâline bürünür. Dr. Breuer’in amacı bu durumun altında yatan sebepleri keşfetmektir.
Aslında Nietzsche, tedaviye kapalı bir adam da değildir. Breuer ile tanışmadan önce 24 doktora daha gözükmüştür.
Nietzche’nin tedavi süreci
Onun Breuer ile tanışması da parlak sonuçlar doğurmaz. Kısa sürede hasta ve doktor yol ayrımına gelir. Ancak Nietzsche’nin şehirden ayrılacağı esnada oluşan akut migren ağrısı yeniden iki ismi bir araya getirir. Artık küçük bir kandırmaca ile ikna edilen Nietzsche, Viyana’daki bir klinikte müşahede altındadır. Nitekim Nietzsche ve Breuer bu süreçte sert felsefi tartışmalara girer.
İkili arasındaki münakaşalar, Nietzsche ve Breuer arasındaki hasta-doktor ilişkisinin tersine dönmesine neden olur. Nitekim bu felsefi tartışmalarda, Nietzsche’nin bilinçaltına ulaşmak isteyen Breuer kendi hayatındaki önemli gizleri birer birer itiraf etmeye başlar. Hatta eski hastası Bertha Pappenheim’a olan saplantılı aşkını bile. Oysaki Nietzsche hâlâ çok ketumdur.
Nietzsche kendi özgürlüğüne düşkün bir adam olarak var oluşsal gerilimi yaşamaya devam eder. Geleneklerine bağlı bir Yahudi olan Breuer ise gün geçtikçe hayatı sorgular, sorguladıkça içsel rahatsızlıklar duyumsar. Sık sık ölüm korkusuyla yüzleşir. Eşini aslında sevmediğini anlar. Artık Nietzsche, Breuer’ın doktıru konumundadır.
Breuer, özgürlüğünü kazanmak için Viyana’yı ve eşini terk eder. Bertha Pappenheim’ı bulmak için yola çıkar. Ayrıca geleneksel yaşama sırtını dönüp bir burjuva gibi yaşama arzusunu köreltir. Bertha’yı bulduğunda aslında ondaki kışkırtıcı tavırların yanılsamasını yaşadığını keşfeder. Bu durum onu Bertha’dan soğutur. Çünkü artık o, dış etkilerin kölesi olmamaya kararlıdır.
Breuer yeniden eşine ilgi duymaya başlar. Artık kendini güçlü ve özgür hissetmektedir. Nietzsche, onun kendi varlığını bilinçli tercihlerle keşfetmesini sağlamıştır. Ayrıca Breuer’deki değişim Nietzsche’yi de etkilemiştir. Çünkü Nietzsche de aslında duygulara vurulan prangaların anlamsızlığını anlamış, sevginin iyileştirici etkisini Breuer üzerinde deneyimlemiştir.
Nietzche Ağladığında karakterleri
Nietzsche: Romanın başkahramanıdır. Hiççilik yani nihilizm akımının temsilcisi olan Nietzsche, romanda hayattaki yanılsamalarla baş etmeye çalışan bir kimliktedir. Bu durum onu ve Salomé’yi çetin bir sınava tabi tutar. Ağır migren atakları ve felç riskiyle karşı karşıya gelir. Onu iyileştirme iddiasındaki Breuer ile olan bağı, Breuer’un kendi hayatını sorgulaması ile sonuçlanır.
Josef Breuer: Geleneklerine bağlı bir Yahudi doktor olan Breuer, Nietzsche’yi tedavi edebilecek yetkinlikteki tek doktor olarak görülür. Ancak bunda başarılı olamaz. Aksine Nietzsche ile yaptığı sohbetler onun kendi yaşamını sorgulaması ile sonuçlanır.
Lou Andreas-Salomé: Düalizm içinde kalmış, sevgi ve tutku arasında gidip gelen bir kişiliktir. Nietzsche ile arasında sahip olma güdüsünü dışlayan garip bir ilişki vardır. Yer yer Nietzsche’den uzaklaşmak istese de Nietzsche’nin içindeki buhran bir yandan ona çekici gelmektedir. Ayrıca Salomé popüler kültürde Nietzsche’nin sevgilisi olarak bilinmektedir.
Bertha Pappenheim: Breuer’in saplantılı bir aşk hissi duyduğu hastasıdır. Breuer, Nietzsche’nin telkinleri ile onunla yüzleşir. Ancak bu yüzleşmede Breuer, tutkuların derin bir yanılsamaya neden olduğunu anlar.
[…] Nietszche‘den ödünç aldığı bir terim olan id (“o”) tamamen bilinç dışıdır. […]