Öz Türkçe İsimler Sözlüğü

M ile başlayan isimler

Maral (K): Ceylan. Anadolu ağızlarında “ceylan” yerine kullanılan bir kelimedir.

Meltem (K): Deniz kıyılarında, gündüzleri denizden karalara, geceleri ise karalardan denize doğru esen hafif şiddetli rüzgâr. Kelimenin kökeni tartışmalıdır. İtalyanca mal “kötü hava” ile ilişkili olabileceği düşünülse de kökeni ile ilgili hiçbir tatmin edici izah yoktur. Sonuç itibarıyla kelime Türkçe olsun veya olmasın; Türkçenin fonetik yapısıyla uyumlu hâle gelmiş, Türkçeden Yunancaya da geçmiştir.

Mengü (K): Sonsuzluk; semah. Eski Türkçede beŋgü ~ meŋgü “sonzuz, ebedi” anlamlarında kullanılan bir kelimedir. Bununla birlikte Anadolu ağızlarında “semah” anlamında da kullanılmaktadır.

Meral (K): Dişi geyik.  bk. Maral

Mergen (E/K): Türk mitolojisinde akılıyla sorunları çözen varlık, Bergen; becerikli. Kelime “bermek” yani “vermek” fiiliyle ilişkili olup Altay Türkçesinde “becerikli” anlamında kullanılmaktadır.

Mete (E): Yiğit., bahadır, batur. Kelimenin aslının “Bagatur” olduğu ve “Mete” şeklinin bu sözün Çin kaynaklarındaki transkripsiyonu olduğu düşünülmektedir. Mete, Çin’i boyunduruk altına alan Hun imparatorunun adıdır.

Metehan (E): Yiğit hükümdar. bk. Mete

Mutlu (E): Mesut, sevinçli. İlk kez Eski Anadolu Türkçesinde görülen bu kelime Kamus-i Türkî’de de yer almaktadır.

Müren (E/K): Türk mitolojisinde ırmaklara hükmeden varlık; ırmak. Kelimenin Farsça olduğunu iddia eden araştırmacılar da vardır.

O ile başlayan isimler

Ogün (E): Mutlu olunacağı düşünülen idealize gün.  “O” zamiri ve “gün” kelimesinden oluşan bir isimdir.

Oğuz (E): Türklerin en büyük boylarından biri; Türklerin atası olduğuna inanılan efsanevi kişi; sağlam, kudretli. Kelimeye Eski Türkçede “Oguz” biçiminde rastlanmaktadır.

Oğuzhan (E): Güçlü hükümdar. bk. Oğuz

Okan (E): Anlayışlı; Türk mitolojisinde barışı temin eden kutsal varlık.  Mitolojik bir isimdir.

Okay (E): Türk mitolojisinde suyun altında yaşayıp çeşitli sihirler yapan kutsal varlık.  Mitolojik bir isimdir.

Oktay (E): Ok gibi güçlü ve çevik kişi. “Ok” ismine benzerlik ilgisi kuran antroponim takısı +tay getirilerek kurulmuştur.

Olcan (E): Aslı Olca Han’dır. Türk ve Moğol mitolojisine göre Türklerin ve Moğolların ilk ve ortak atası olan kağan.  Mitolojik bir isimdir.

Olgu (E/K): Varlığı kanıtlanmış kavram. “Olmak” fiilinden türemiş bir isimdir.

Olgun (E/K): Bilgi ve görgü sahibi kişi. “Olmak” fiilinden türemiş bir isimdir.

Olguner (E): Bilgi ve görgü sahibi erkek. “Olgun” ve “er” kelimeleriyle yapılmış bir isimdir.

Oltan (E): “Sabahın ilk ışıkları gibi umut dolu ol!” anlamında bir isim. “Olmak” fiili ve tan “sabahın ilk ışıkları” ismi ile kurulmuş eksiz emir çekiminde bir isim.

Oltun (E): “Hep huzurlu ol!” anlamında bir isim. “Olmak” fiili ve tun “gönül rahatlığı” kelimesi ile kurulmuş eksiz emir çekiminde bir isim.

Oltunç (E): “Tunç gibi değerli ve sağlam ol!” anlamında bir isim. “Olmak” fiili ve tunç “tunç, bronz” kelimesi ile kurulmuş eksiz emir çekiminde bir isim.

Onga (E): Dayanıklı. Eski Türkçede onga “dayanıklı, metin” biçiminde rastlanan kelimedir.

Ongay (E): Jüpiter; kolay. Kutadgu Bilig’te Jüpiter için kullanılan bir söz iken Eski Türkçede “kolay” anlamına gelmektedir.

Ongun (E): Kutsal, mübarek; Türk mitolojisinde bereketi sağlayan kutsal varlık. Mitolojik bir isimdir. Aynı zamanda Eski Türklerde her boy kendisinin türediğini düşündüğü bir hayvana yani onguna sahiptir. Camiü’t-Tevarih’e göre Türkler bu hayvanlara “ongun”, “oykun” ya da “oytun” adı verir.

Oray (E): Bulunduğu yere ışık saçan, aydın, münevver. Eski Türkçedeki or “yer, mevki, makam” ve ay “ay” kelimeleriyle kurulan birleşik bir isimdir.

Orçun (E): Makam sahibi. Eski Türkçedeki or “yer, mevki, makam” kelimesinden türemiştir.

Orhan (E): Kağanlık makamını elinde tutan.  Türk mitolojisinde Dib-Yafku’nun oğludur. Aynı zamanda çok eski bir isim olup ilk Osmanlı padişahlarından Orhan Gazi’nin adıdır. Eski Türkçedeki or “yer, mevki, makam” ve han “hükümdar” kelimeleriyle kurulan birleşik bir isimdir.

Orhun (E): Türklere ait toprak, Hun toprağı; Türklerin tarih sahnesine çıktığı vadinin adı. Eski Türkçedeki or “yer, mevki, makam” ve Hun“Hun” kelimeleriyle kurulan birleşik bir isimdir.

Orkan (E): Kağanlık makamını elinde tutan.  bk. Orhan

Orkun (E): Türklere ait toprak, Hun toprağı; Türklerin tarih sahnesine çıktığı vadinin adı.  bk. Orhun

Orkut (E): Eski Türklerde tanrıya dua edilen ve kutsal sayılan yerelere verilen ad, dağ tepeleri vb. yerler orkuttur. Eski Türkçedeki or “yer, mevki, makam” ve kut“saadet; ülkeyi yönetme yetkisi” kelimeleriyle kurulan birleşik bir isimdir.

Orkutay (E): Kutsal yerlerin koruyucusu. “Orkut” ismine “ay” kelimesinin eklenmesiyle oluşturulmuş bir isimdir.

Ortun (E): Yanındakine huzur veren; ortanca, ortanca çocuk.  Kelime Eski Türkçede ortun “ortanca” biçimindedir. Bununla birlikte bu antroponim or “yer” ve tun “gönül rahatlığı” (DLT) kelimeleriyle kurulmuş bir birleşik isim olarak da değerlendirilebilir.

Otağ (E): Türk hükümdarlarının oturduğu çadır. Türk kültüründe renk adlarına göre adlandırılan otağlar; akça otağ, kızıl otağ, boz otağ vb. adlara sahiptir.

Oya (K): İnce dantel. Kelime “Oymak” fiilinden türemiştir.

Oyaçiçek (K): Mecazen kibar; her tarafı çiçek gibi güzel işlenmiş.  “Oya” ve “çiçek” kelimelerinden oluşan birleşik bir isimdir.

Oykun (E/K): Ongun, kutsal. bk. Ongun

Oylum (K): “Düşüncelim.” anlamında bir isim. Orta Türkçedeki oy “düşünce” kelimesine gelen eklerle kurulmuş bir yapıdır.

Oytun (E): Aklın verdiği gönül rahatlığı; ongun. Türkçedeki ōy “düşünce” ve tun “gönül rahatlığı” (DLT) kelimeleriyle kurulmuş bir birleşik isimdir. Kelimenin “ongun” anlamı için bk. Ongun.

Ozan (E): Şair. Eski Türklerde merasimleri yöneten kişilere şaman, baksı, kam gibi kelimelerin yanında ozan da denir.

Ö ile başlayan isimler

Ödçe (K): Zaman. Eski Türkçedeki öd “zaman” kelimesinden türemiştir.

Öge (E/K): Temel unsur, çok akıllı danışman; şöhret. Çok eski bir isim olup son meşru Uygur Kağanı’nın ismidir.

Ögedey (E): Şöhretli. Eski Uygurlarda da kullanılan bir addır. Öge “şöhret; temel unsur” kelimesinden isim yapımında kullanılan +dey ekiyle türetilmiştir. Bu isim Moğollarca Ögeday biçiminde kullanılmıştur: Ögeday Kağan.

Ögehan (E): Akıllı ve anlayışlı hükümdar. bk. Ügehan

Ögen (E/K): Küçük ırmak, çay. Eski Türkçede “dere, çay” anlamında kullanılan bir kelimedir.

Öğüt (E): Nasihat.  Eski Türkçedeki öğüt “öğüt” kelimesinin Türkiye Türkçesi ses bilgisine uygunlaşmış söylenişidir.

Öktem (E): Onurlu. Orta Türkçedeki öktem “gururlu” biçiminde bulunan kelimedir.

Ökten (E): Akıllı. Eski Türkçedeki ög “akıl” kökünden türeyen isimlerdendir.

Önal (E/K): Önde olan, öncü. “Ön” kelimesine bazı durumlarda sıfat türeten +al eki getirilerek türetilmiştir.

Önay (E/K): Önde olan, öncü. “Ön” kelimesiyle “ay” kelimesi birleştirilerek oluşturulan bir isimdir.

Önay (K): Ay rengi, parlayan, parlak, aydın. Eski Türkçede öŋ renk anlamına gelmektedir.

Öncel (E/K): Diğerlerinden daha önde olan, öncelikli. “Önce” kelimesine bazı durumlarda sıfat türeten +l eki getirilerek türetilmiştir.

Önder (E): Ülkenin temellerini kuran ve kurduğu ülkeyi yücelten kişi; bir kurum veya organizasyona liderlik eden kişi. “Ön” kelimesinden türemiş bir isimdir.

Öngörü (E/K): İleride olacak durumları sezebilme gücü. “Ön” kelimesiyle “görü” kelimesi birleştirilerek oluşturulan bir isimdir.

Öngün (E/K): Önde gelen, önemli. Anadolu ağızlarından derlenmiş bir isimdir.

Önseli (K): Rengârenk, renkli ve güzel. Eski Türkçedeki öŋ “renk”, seli(g) “güzel” kelimelerinden oluşan bir isimdir.

Örge (K): Motif. “Örmek” fiilinden -ge ekiyle türetilmiş bir isimdir.

Öthan (E): Türk mitolojisinde zamanın akışından sorumlu varlık. Mitolojiye göre Öthan, zamanın geçişini bazen hızlandırır, bazen yavaşlatır.

Övünç (E/K): Kıvanç.  “Övmek” fiilinden türemiş bir isimdir.

Öykem (K): “Kendim gibi hissettiğim, ciğerparem” anlamında bir isim. Eski Anadolu Türkçesinde yer alan öyke ~ öyken “ciğer” kelimesinden türetilmiştir.

Öykü (K): Gerçeğe uygun bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır. Oy ~ öy “düşünce” kökünden türetilen bir isimdir.

Özalp (E): Doğuştan yiğit olan kişi. Birleşik isimlerin ilk kelimesi olduğunda bu yapılara “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine “alp” kelimesi eklenerek türetilmiş bir isimdir.

Özçin (K): Karakterli olan, kendine has. Birleşik isimlerin ilk kelimesi olduğunda bu yapılara “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine +çin antroponim eki getirilerek yapılan bir isimdir.

Özden (K): Soylu. Birleşik isimlerin ilk kelimesi olduğunda bu yapılara “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine +den kalıplaşmış ayrılma hâli eki getirilerek yapılan bir isimdir.

Özdeyiş (K): İçerisinde içkin ve değerli anlamlar olan söz. İsimlere “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan, özünde” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine “deyiş” kelimesi eklenerek türetilmiş bir isimdir.

Özem (K): İncelikli, ruhu ince. Özemek “inceltmek” fiilinden türeyen özem “incelmiş, kibar, ruhu ince” kelimesinden türemiştir.

Özemay (K): Ay gibi yüreğe incelik veren, ferahlatan. Özemek “inceltmek” fiilinden türeyen özem “incelmiş, kibar, ruhu ince” kelimesinden “ay” kelimesiyle birleşerek türemiştir.

Özel (E/K): Kişiye ait, kişinin kullanımına ayrılmış, herkesten farklı, biricik. Birleşik isimlerin ilk kelimesi olduğunda bu yapılara “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine +el eki eklenerek yapılan bir isimdir.

Özer (E/K): Yiğit. Birleşik isimlerin ilk kelimesi olduğunda bu yapılara “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine “er” kelimesi eklenerek türetilmiş çok eski bir isimdir. Nitekim Özer Bey, Toros bölgesinin Türkleşmesini sağlayan önemli tarihî simalardandır.

Özge (K): Herkesten farklı, başka. Birleşik isimlerin ilk kelimesi olduğunda bu yapılara “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine +ge kalıplaşmış yönelme hâli eki getirilerek yapılan bir isimdir.

Özgen (E/K): Hayata bakış açısı geniş olan, ufku açık. İsimlere “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan, özünde” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine gen “geniş” kelimesi eklenerek türetilmiş bir isimdir.

Özgüç (E/K): Maneviyat, insanın içindeki duyusal güç. İsimlere “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan, özünde” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine “güç” kelimesi eklenerek türetilmiş bir isimdir.

Özgür (E/K): Kimseye bağımlı kalmayan. İsimlere “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan, özünde” gibi anlamlar katan “öz” kelimesinden türemiş bir isimdir.

Özhan (E): Kağan soyundan gelen. İsimlere “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan, özünde” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine “han” kelimesi eklenerek türetilmiş bir isimdir.

Özkan (E): Kağan soyundan gelen. bk. Özhan

Özlem (K): Kavuşma isteği. “Özlemek” fiilinden türetilen bir isimdir.

Özleyiş (K): Kavuşma isteği. “Özlemek” fiilinden türetilen bir isimdir.

Özne (K): Kendine ait, kendine özgü. “Öz” kelimesinden türetilen bir isimdir.

Öznem (K): “Hayatımın odak noktası” anlamında bir isim. Kelime “özne” kelimesine +m kalıplaşmış iyelik eki getirilerek oluşturulmuştur.

Özşin (K): Kendine özgü olan kadın. İsimlere “kendi, kendiliğinden, doğuştan, huyunda var olan, özünde” gibi anlamlar katan “öz” kelimesine +şin eki eklenerek türetilmiş bir isimdir.

Özüm (K): “Manevi varlığım, kendime ait değerlerim” anlamında bir ad. “Öz” kelimesinden +(ü)m iyelik ekiyle türetilen bir addır.

P ile başlayan isimler

Pamir (E/K): Orta Asya’da lalenin ana vatanı olan dağların adı.  Kelimenin kökeni tartışmalıdır.

Parla (K): “Her zaman en iyi ol, parla!” anlamında bir ad. Eksiz emir çekiminde kurulmuş bir kişi adıdır.

Parlaşım (K): Güzelliğiyle etrafa ışık saçan.  “Parla-“ fiilinden türemiş bir isimdir.

Pars (E): Yırtıcı bir hayvan. Kelimenin kökeni tartışmalıdır. Bununla birlikte Türk coğrafyasının büyük bölümünde kullanılan çok eski bir isimdir. Eski Uygurlar bu ismi “Bars” biçiminde kişi adı olarak kullanmıştır. Gülensoy kelimenin *bar “kaplan” kökünden türediğini ve Türkçe olduğunu düşünmektedir.

Parsday (E): Pars gibi cesur ve güçlü. Bugünkü birçok Türk lehçesinde yaygın olarak kullanılan ve kelimelere gibi anlamı katan +day ekiyle türetilmiştir.

Parslan (E): Pars. “Pars” kelimesinin sonuna yabani hayvan isimleri yapan +lan eki getirilerek oluşturulmuştur.

Parstuğ (E): Gücüyle ulusa önderlik eden, pars gibi güçlü önder.

Paşa (E): Askeri anlamda üstün rütbeli kişi. Gülensoy’a göre kelime *baş+ağa biçimine sahiptir.

Payna (E/K): Türk geleneğinde bereket töreni.  Mitolojik bir addır.

Pekşen (K): Çok neşeli. “Pek” ve “şen” kelimeleriyle kurulan bir insan ismidir.

Pınar (K): Bulak, su kaynağı. Eski Türkçedeki “bıŋar” kelimesinin Türkiye Türkçesi ses bilgisine uygunlaşmış söylenişidir.

Pırıl (K): Parlak ve temiz. Kelimenin eskicil *pımak fiil kökünden türediği düşünülmektedir.

Pırıltı (K): Yansıyan ışık.

R ile başlayan isimler

Rona (E): Devleti akıllıca yöneten, başvezir. Omeljan Pritsak’a göre “Eröge” isminin Avrupa dillerindeki transkripsiyonudur. Kelime Attila’nın amcasının Batılı kaynaklardaki ismidir. Bununla birlikte Eski Türklerde başvezir anlamına gelen “ilöge” kelimesi de fonetik açıdan bu kelimenin açıklanabileceği bir kaynaktır.

5. sayfaya geçmek için tıkla!

Özet

Başlık

Öz Türkçe İsimler

Açıklama

Bu araştırmamızda Türk isimleri yani Öz Türkçe isimler sizin için derlendi. Bu adların modern isimler olarak kullanılabilmesine dikkat edildi. Ayrıca sözlüğümüzün son sürümünde

Yayımcı

Ensar KILIÇ

Yayımlayan

Simit Çay

Logo

Sayfalar: 1 2 3 4 5