Türkler tarih boyunca birçok farklı alfabeyi kullanmıştır. Bu alfabelerden Göktürk, Uygur, Arap, Latin ve Kiril alfabeleri uzun süre ve geniş ölçüde kullanılan alfabeler olmuştur. Bu alfabelerin yanında Mani, Brahmi, Tibet, Süryani, İbrani, Grek alfabesini Türkler kullandı mı? sorusunun yanıtı evet. Türklerin kullandığı alfabeler, çok farklı coğrafya ve kültürlerle temas etmeleri neticesinde sayıca fazladır. Bununla birlikte Çin alfabesi Türkler tarafından kabul edilmeyen alfabe olarak bilinir. Eski…
Yazı etiketleri “Türkler Brahmi alfabesini kullandı mı?”
Brahmi Alfabesi
Brahmi alfabesi, Güney Asya’da yani Hindistan’da ortaya çıkan bir yazı sistemi olup Türkler tarafından da kullanılmıştır. Sistem MÖ 3. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Bugün Hint coğrafyasında kullanılan İndus alfabesi dışındaki bütün alfabelerin atasıdır. Peki, Türkler Brahmi alfabesini kullandı mı?
Türkler Brahmi alfabesini kullandı mı?
Türkler Brahmi alfabesini Eski Uygurlar Dönemi’nde kullanmıştır. Bu alfabeden özellikle Budist metinlerin yazımı ve tercümesinde yararlanılmıştır. Alfabenin en önemli özelliği Türkçe ünlüleri ayırt etmedeki başarısıdır. İşte bu sebeple Brahmi alfabesi, Türkçenin art zamanlı fonetik tarihini saptamak için oldukça kıymetlidir.
Hint kökenli Brahmi alfabesi dünyanın kadim alfabelerindendir. Hatta bu alfabe ile bir kayın ağacının üzerine yazılan kısa yazı Asya tarihinin ilk yazılı belgelerindendir.
Brahmi alfabesi ile yazılan Eski Uygurca kitaplar Bin Buda Mağarası’nda bulunduğunda bu durum bilim dünyasında oldukça şaşırtıcı bulunmuştur.
Brahmi Alfabesinin Türkçe için Önemi Nedir?
Türkçe için büyük önem addeden ve anlam ayırıcı olan ünlülerin gösterilmesi bakımından bu alfabe önemlidir. Bu sebeple bu alfabe ile yazılan Türkçe yazmalardan özellikle Türkçenin fonetiği üzerine yapılan çalışmalarda çokça faydalanılmaktadır. Ayrıca bir Hint alfabesinin Türkçe için de kullanılmış olması Uygurların farklı kültürlere olan yakınlık ve alakasını göstermektedir. Nitekim Eski Uygurlar aynı anda en farklı alfabeler kullanan tarihî Türk topluluğudur. Uygur alfabesinin yanında Göktürk alfabesi, Mani alfabesi, Soğd hatta Arap alfabesi bile kullanmışlardır.
Klaus Röhborn bu alfabenin Türkçede kullanımı ile ilgili şunları söylemiştir:
Çünkü Brahmi alfabesi o ile u seslerini birbirinden açıkça ayırabilen bir Hint alfabesidir ve Uygurlar o ile u için kulanılan Brahmi harfleri üzerinde birtakım değişiklikler yaparak, bu alfabeyle ö ve ü seslerini de çok açık bir şekilde birbirinden ayırt etmişlerdir. Türkçenin ses özelliklerini bundan daha mükemmel biçimde yansıtabilecek başka bir alfabe düşünülemezdi. öte yandan, Uygurcaya uyarlanan Brahmi alfabesinde sadece ı ve i sesleri birbirinden ayırt edilmez.
Röhrborn, K. (2011). Eski Uygur Alfabesindeki Fonolojik Prensip Problemi Üzerine. Orta Asya’dan Anadolu’ya Alfabeler (29-30 Mayıs 2007, Eskişehir (haz, 21-28.