2015’te düzenlediğimiz “Simit Çay Edebiyat Etkinlikleri Şiir Yarışması”nda katılımcılardan “Sizce Türk edebiyatının en önemli şairi kim?” sorusunu yanıtlamalarını istedik. Bu anketimizde herhangi bir seçenek yoktu. Soruyu yanıtlamak isteyen katılımcılarımızın en önemli gördükleri şairin ismini yazmaları gerekiyordu. Bu Anket Akademik Bir Değerlendirme Değildir Şunu da unutmamak gerekiyor ki, bu çalışma sadece bir ankettir. Ankete katılan kişilerin düşüncelerini içerir. Belirli bilimsel ve retorik ölçütlerle hazırlanmış bir liste…
Simit Çay Edebiyat Etkinlikleri
Türkçe sondan eklemeli bir Altay dili olduğu için Altay dil ailesinin temel özelliklerini barındırır. Bu özellikler şunlardır: Türkçede dil bilgisel bir cinsiyet kategorisi yoktur. Örneğin İngilizcedeki gibi “o” kişi zamiri için erkek (he) ve kadınlar (she) için farklı sözcükler tercih edilmez. Öğretmen denildiğinde, bu hem kadın hem de erkek öğretmeni karşılar. Oysaki Arapçada erkek öğretmene muallim, kadın öğretmene ise muallime denilir. Türkçe sondan eklemeli bir…
Kısaca: Dili kullananlar, daha önceki insanların oluşturduğu kültürel kodlardan etkilenir. Konuşma esnasındaki kelime tercihlerini toplumun onlara sunduğu kelime havuzunun içinden yaparlar. Aynı zamanda insanlar kültürlerini gelecek nesillere kültürleriyle taşırlar. İşte bunun için dil ve kültür birbiriyle ilişkilidir. Bununla birlikte “Dil ve kültür arasındaki ilişki nedir?” sorusunun aslında birden fazla yanıtı vardır. Bu yanıtları yazının devamında bulacaksınız. İnsan iletişiminde kültür, işaretlerin oluşturulması ve etrafındaki her şeye…
Ottova rima, uyak örgüsü a-b-a-b-a-b-c-c olan sekiz satırlık bir nazım biçimidir. İtalya edebiyatı çıkışlı bu biçim, özellikle 15. ve 16. yüzyılda başta İtalya olmak üzere İspanya ve Portekiz’de birçok şair tarafından kullanılmıştır. Bu biçimi kullanan şairlerden en önemlileri Ludovico Ariosto, Torquato Tasso, Alonso de Ercilla y Zúñiga ve Luís Vaz de Camões’tir. Ottova rima başlangıçta kahramanca temalar üzerinde uzun şiirler için kullanılmış, daha sonra genel…
Kısa nesir, kullanılan karakter sayısı sınırlı olan ve genel bağlamda sorgulayıcılık içeren düzyazılar için kullanılan genel bir addır. Kısa nesirler, edebî metin sınıfında olabilir ya da olmayabilir. Kısa nesir, kısa öykü anlamına gelmez. Bu türdeki yazılar kısa öykülerden çok daha az hacimlidir. Diğer bir deyişle bu yazılar genellikle 1.000 sözcükten daha az kelime içerir. Küçük boyutlarından dolayı, kısa nesir parçaları, yüksek düzeyde sözdizimi yoğunluğuna erişebilir.…
Kişileştirme veya teşhis, insan niteliklerinin hayvanlara, nesnelere veya fikirlere verildiği bir edebî sanattır. Bir metinde kişileştirmenin olması, insansız bir şeyin insanmış gibi gösterilmesi anlamına gelir. Kişileştirme duygular, istekler, istençler, hareketler ve konuşma gibi insan niteliklerini genellikle bir metafor vasıtasıyla başka bir varlığa aktarmaktadır. Kişileştirme Türkçe kişi kelimesinden türetilmiştir. Teşhis ise Arapça şahıs kelimesi ile ilintilidir. Kişileştirme sanatının karakteristik olduğu edebî tür fabllardır. Kişileştirme metinlerin yanında…
Düzyazı, Türk Dil Kurumu tarafından “şiir olmayan söz ve yazı, nesir, mensur, inşa” olarak tanımlanmaktadır. Batı dünyasında ise düzyazı daha çok Eski Fransızca bir kelime olan “prose” ile karşılanmıştır. Düzyazı yazılı dilin doğal biçimidir. Bu biçimde, tablolaştırma veya sıralama yapılmaz. Yani her cümle kendisinden sonra gelen cümle ile söz dizimsel ilişki içerisindedir. Günlük iletişimde kullanılan dil ile doğru orantılı olan düzyazıda özel bir ritim bulunmaz.…
Şiirsel yapılarda bulunan tek ölçümlü çizgilere dize denir. Basit anlamda, şiirin her bir satırı bir dizeyi oluşturur. Anjambman ise şiirdeki dizenin tek bir satırda bitmeyip bir alt satıra taşmasıdır. Bu nedenle anjambmana dize taşırma da denir. Türk Dil Kurumu “dize” kelimesini şiirin satırlarından her biri, mısra olarak tanımlamaktadır. Bununla birlikte, Batı şiirinde dize kavramı geleneksel olarak stanza yani dörtlük olarak bilinen nazım biriminin yerine de…
Adlar yalnızca geleneksel değerleri taşıyan bir imgelendirme sistemi değildir. Kişi adlarını incelediğimizde, bu tür adların sosyolojik nedenlenmelerden dine kadar geniş bir etki alanı içerisinde olduğunu görürüz. İşte tam da burada adların çocuklar ve veliler açısından farklı anlamlar taşıdıkları gerçeği ortaya çıkar. Çocuklar adlara daha çok varlık evrenindeki anlamlı sözlü ifadeler olarak bakarken bu bakış açısı erişkin bireylerde karmaşıklaşmaktadır. İşte bunun için içerisinde hiçbir yabancı öge…
Trabzon, Türkiye’nin en gelişmiş yerel medyalarından birine sahiptir. Öyle ki, Trabzon’da yerel gazeteler ulusal basınla boy ölçüşebilecek tirajlarda basım yapabilmektedir. Bu durum, Trabzon’daki gazetecilik mesleğinin erken sayılabilecek bir dönemde başlamasıyla açıklanabilir. Trabzonun ilk gazetesi Trabzon Gazetesi, ilk özel gazetesi ise 1906’da kurulan Sa’adet’tir. Trabzon’da ilk gazete 1869’da dönemin Trabzon Valisi Esat Muhlis Paşa tarafından çıkarılmıştır. “Trabzon Gazetesi” adındaki yayın, ilk özel gazetemiz olan Tercüman-ı Ahvâl’den…
Türkçe gibi Altay dil ailesini paylaşan bir diğer dil Tunguzcadır. Bu yazımızda, Tunguzlar ile ilintili bir Kuzey Asya topluluğu olan ve taygalarla kaplı bir coğrafyada yaşayan Evenkleri konu edindik. Rusya’da Evenkler, Rusya’nın kuzeyinde yaşayan yerli halklardan biri olarak 2010 nüfus sayımında nitelendirilmektedir. Çin’de ise Evenkler, ülkede tanımlanmış 58 etnik gruptan biri olarak kabul edilmiştir. Resmî nüfus sayımlarına göre Rusya’da 38 bin Çin’de ise 31000 Evenk…
Şeref Hanım YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ – ŞİİR ÖRNEKLERİ A- Yaşamı Şair Şeref Hanım, 1808’de Kahire’de doğan 19. yüzyıl kadın divan şairidir. Şeref Hanım, şiir geleneği olan bir ailede dünyaya gelmiştir. Babası Molla Mehmet Nebil Bey klasik şiiri tanıyan ve şiirleri olan bir kişidir. Ayrıca şairin dedesi de hem klasik şiirle uğraşmış hem de tarih yazıcılığı yapmıştır. Ayrıca şairin soyu Osmanlı sadrazamlarından Abdullah…
YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ – ŞİİR ÖRNEKLERİ A- Yaşamı 18. yüzyıl Divan şairi. 1718’te Maraş’ta doğmuş, 29 Nisan 1809’da İstanbul’da vefat etmiştir. Doğum adı Mehmed bin Râşid bin Mehmed’dir. Sünbül-zâdeler adı ile tanınmış bir ulema ailesinden gelir. Çocukluk ve ilk gençlik yılları hakkındaki bilgiler sınırlıdır. Ancak gençliği hakkında Dîvân’ındaki şiirlerden bilgiler bulmak mümkündür. İstanbul’a geldikten sonra devlet büyüklerine kasideler sunup çeşitli olaylar hakkında…
YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ – ŞİİR ÖRNEKLERİ A- Yaşamı Şeyh Gâlib, hicri 1171’de yani 1757-1758’de, İstanbul’da bulunan Mevlevihane kapısı dolayındaki bir evde doğmuştur. Divan edebiyatının son büyük şairi olarak kabul edilen Gâlib, Kırımlı bir ailenin soyundan gelmektedir. (Osman Şevkî: 33b) Gerçek adı Mehemmed’dir. Doğumuna “Eser-i aşk” ve “Cezbetu’l-lâh” tamlamalarıyla tarih düşürülmüştür. Muallim Naci’ye göre ilk tarih Dilâver Ağa-zâde Vahîd’e aittir. Gâlib, Dîvân’ında bu…
YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ – ŞİİR ÖRNEKLERİ A. Yaşamı Nâ’ilî veya Nâ’ilî-i Kadîm olarak bilinen 17. yüzyıl divan şairi. Ayrıca bazı kaynaklarda Nâ’ilî Mustafâ olarak da geçmektedir. (Gölpınarlı, 1953: s. 3) Kaynaklarda Nâilî-i Cedîd olarak geçen Manastırlı Hoca Nâ’ilî Sâlih Efendi (1823–1876) ile karıştırılmaması için kendisine Nâ’ilî-i Kadîm denmiştir. (Odunkıran, 2010: s. 113) İstanbul’da doğan şair, Neşâtî ile birlikte Türk edebiyatında sebkihindi akımının…
YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ – ŞİİR ÖRNEKLERİ A- Yaşamı 14. yüzyılda Anadolu’da yetişen ve tasavvufu işleyen önemli şairlerdendir. Kırşehir’de doğmuştur. 13. yüzyılın ortalarında doğduğu sanılmakla birlikte kesin olarak doğum tarihi bilinmemektedir. Mantıku’t-tayr’dan edindiğimiz bilgilere göre gerçek adı Süleyman’dır. Bunun yanında bazı kaynaklarda adı Ahmet Gülşehrî olarak geçer. Bu kullanımı Halis Efendi nüshasındaki şu ibarede görebilirz: “Kitab-ı Mantıku’t-tayr min kelâmi şeyhi’l-muhakkıkîn mürşidi’t-tâlibîn el-âlim, el-fâzıl…
YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ– ŞİİR ÖRNEKLERİ A- Yaşamı Seyyid İmade’d-dîn Nesîmî, 14. yüzyılda yaşamış divan şairi. Nesîmî şiirlerinde Azeri Türkçesinden yararlanmıştır. Şairin doğum tarihi ve ölüm tarihi kuşkuludur. Olasılıklı bir değerlendirme ile 1369’da doğduğu düşünülmektedir. Şairin doğum yeri Latîfî tarafından Bağdat yakınlarında Nesîm denilen bir yer olarak belirtilse de; Nesîmî’nin Diyarbakır, Bakü ve Tebriz gibi yerlerde doğduğunu iddia edenler de vardır. Latîfî’nin iddiasını…
YAŞAMI – EDEBÎ KİŞİLİĞİ – ESERLERİ – ŞİİR ÖRNEKLERİ A- Yaşamı Hoca Neş’et adıyla tanınan Süleyman Neş’et Efendi, İstanbul asıllı olup padişahlara yakınlığı ile bilinen ve Enderun’da eğitim gördükten sonra kendisine divan hocalığı verilen, “Enderunlu Şairler, Hattatlar ve Musiki San’atkârları Tezkiresi” adında bir eseri de bulunan Ahmed Refi’ Efendi (ö.l750)’nin oğludur. Dedesi ise 1699’da ölen Mehmet Efendi’dir. (Güzelyüz, 1997: s. 167) Neş’et 1735’de babasının sürgüne…
Satranç, II. Dünya Savaşı yıllarında yaşayıp bu savaşın doğurduğu travma sonucunda intihar eden Stefan Zweig tarafından yazılmış bir eser. Eser için Zweig’in hayatını anlatıyor diyemesek de, onun hayatından izler taşıdığını söylemek mümkün. Bir çırpıda okunabilecek hacimdeki bu kitap, okumaya zaman ayırmakta güçlük çektiğiniz dönemler için ideal. Geçelim kitapta anlatılanlara. Uzun hikâye tarzında yazılan bu eser, II. Dünya Savaşı’nın atmosferindeki Alman toplumunun yaşadığı buhranlara ışık tutuyor.…
Ekşimiş duyguların resitalidir; Özlemlerin Suyu çekilmiş. Göremiyorum yüzümü Benimle dargın aynalarda. Dünya serveti geceler, Bozdur bozdur harca. Hani Ölümsüz aşkımızdı bu. Şimdi Yeri acil servis Bitkisel yaşamda. Anılar, Uzatıyor maşrapasını. Doya doya iç Acılı suyu Dert çeşmesinden. Güzellikler ve tüm renkler; Hüsran buzluğunda istif. Çocuksu hayaller Kapıda bekliyor. Reddedilecek gibi değil Yaptıkları teklif. Kendimi, Buralarda bırakıp Kaçak filmini oynamak istiyorum. Tersinlemelerde kaldı, Kafiye, redif… (3.6.2009…